Revmatizm, əslində tək başına bir xəstəlik deyil, yüzdən çox xəstəliyi əhatə edən bir qrupu ifadə edən ümumi bir termindir.
Revmatizm nədir?
Oynaqlar başda olmaqla, əzələ, sümük, tendon və bağ toxumasını, daxili orqanlar ilə immunitet sistemini təsir edən və ağrıya səbəb olan xəstəliklər qrupuna verilən ümumi bir addır.
Ağrıdan əlavə şişkinlik və hərəkət məhdudiyyətinə də səbəb olan revmatizm, bəzən şəkil pozulmalarına səbəb ola bilər.
Demək olar ki, hər yaş və cinsdə görülsə də qadınlar arasında daha geniş yayılmışdır. Dəqiq bilinməsə də, iltihablı revmatizm növlərinin genetik keçid xüsusiyyətinə malik olduğu düşünülür, lakin bu vəziyyət ailəsində revmatizm olan şəxsdə də mütləq revmatizm olacağı mənasını daşımır.
Ətraf mühit faktorları revmatizmin ortaya çıxmasında böyük əhəmiyyət daşıyır. İltihablı olmayan revmatizm növləri isə adətən oynaqların köhnəlməsinə səbəb olan yaşlılıq, həddindən artıq idman, travmalar və genetik faktorlar kimi səbəblərdən qaynaqlanır.
Revmatizmal ağrılara hava hadisələrinin səbəb olduğu düşünülsə də bu fikir doğru deyil. Əhəngləşmə, revmatoid artrit, fibromiyalji və sümük əriməsi geniş görülən revmatizm növləridir.
Revmatizm növləri hansılardır?
Osteoartrit (əhəngləşmə)
Osteoartrit adətən 50 yaş və üzəri şəxslərdə tez-tez əl, diz, omba və onurğanı təsir edir, qığırdaq quruluşunun pozulmasına səbəb olaraq sümüklərin böyüməsinə və oynaq quruluşunun pozulmasına səbəb olur.
Oynaq ağrılarının yanı sıra hərəkət məhdudiyyətinə səbəb olan xəstəlik qadınlarda daha tez görülür.
Həm genetik, həm də yaşlanmaya bağlı köhnəlmə kimi mexaniki faktorlardan da qaynaqlan osteoartrit, xüsusilə oynaqlarına həddindən artıq yük düşən kilolu şəxslərdə tezdir, xəstələr xüsusilə səhər saatlarında qısa müddətli bərklikdən şikayət edirlər.
Revmatoid artrit
Hər yaşdan şəxsdə görülə bilən revmatoid artrit, tez-tez gənclik və ya orta yaş dövründə və tez-tez qadınlarda ortaya çıxır. Adətən infeksiyalara bağlı olaraq ortaya çıxan xəstəlikdə şəxsin immunitet sistemi bədən oynaqlarına hücum edərək oynaq mayelərində artıma, oynaqlarda şişkinlik və oynaq toxumalarında iltihaba səbəb olur.
Xəstəlik əl və ayaq biləyi, əl və ayaqdakı kiçik oynaqlar başda olmaqla çənə, boyun, çiyin, omba və dizləri də tuta bilər.
Revmatizm ağrısı, hərəkət məhdudiyyəti, oynaqlarda istilik artımı, həssaslıq və şişkinlik görülür.
Fibromialgiya
25 ilə 55 yaşları arasındakı şəxslərdə daha tez görülür və əzələ bərkliyi və revmatizmal ağrılar ilə xarakterizə olunur.
Xəstəliyin səbəbi bilinməsə də ətraf mühit faktorları, travmalar, psixoloji problemlər, hormonal və mərkəzi sinir xəstəlikləri kimi bir çox amil məsul tutulur.
Fibromialgiya xəstəliyinin mövcudluğunda əl və ayaqlarda uyuşma, bəzi nöqtələrdə ağrı və həssaslıq, yuxu keyfiyyətinin azalması, yaddaş problemləri, nəfəs alma çətinliyi kimi əlamətlər görülə bilər.
Osteoporoz (sümük əriyməsi)
Sümüklərdəki mineral sıxlığının azalması səbəbindən sümüklərin zəifləməsi və qırılğanlığıdır. Tez-tez 45 yaş üstündə və qadin cinsində tez görülən xəstəlik; duruş pozulması, kamburlıq, boy qısalması, sümük, kürək, bel və boyun ağrıları kimi əlamətlərə səbəb olur.
Spondiloartropati
Onurğa və çanaq sümüyü oynağının iltihabı nəticəsində ortaya çıxan revmatizm növüdür. Xüsusilə 40 yaşdan əvvəl başlayan, səhərlər aydın bel, omba ağrısı və bərklik şikayəti ilə özünü göstərir.
Topuq, diz və ayaq biləyi kimi digər oynaqlarda da ağrı və şişkinliyə səbəb ola bilər. Spondiloartropatilər bəzən iltihablı bağırsaq xəstəlikləri və ya psoriaz xəstəliyi ilə birlikdə görülə bilər, genital infeksiyanı izləyərək inkişaf edə bilərlər.
Revmatizm əlamətləri hansılardır?
Revmatizm bir xəstəlik qrupuna verilən ümumi bir ad olduğundan əlamətləri də olduqca geniş bir spektrdə yer alır, lakin çoxu əsasən əzələ zəifliyi, əzələ və oynaq ağrıları ilə seyr edir.
Revmatizm xəstəliyində geniş olaraq görülən əlamətlərin bir hissəsi bunlardır:
- Oynaqlarda ağrı və şişkinlik
- Əzələ ağrıları, zəiflik
- Hərəkət məhdudiyyəti, oynaqlarda bərklik halı
- Səhər saatlarında oynaqlarda sərtlik və bərklik halı
- His itkisi
- Barmaqlarda rəng dəyişikliyi
- Xüsusilə əl dərisində sərtləşmə
- Dəri döküntüləri
- Günəşə həssaslıq
- Gözlərdə iltihab
- Yuxu problemləri
- İştah itkisi
Kürək və bel ağrılarının geniş olaraq görüldüyü revmatizm növlərində barmaqlardə rəng dəyişikliyi, dırnaqlardə şəkil pozulmaları, dəri döküntüləri, dərinin sərtləşməsi kimi əlamətlər də görülə bilər.
- Görməin məhdudiyyəti/itkisi
- Uzun müddətli qızdırma
- Ağız quruluğu
- Həzm problemləri
- Böyrək funksiyalarında azalma
- Ürək-damar problemləri
- Şüur dəyişikliyi və iflic kimi nevroloji əlamətlər də revmatizm əlamətləri arasında sayıla bilər.
Revmatizm diaqnozu
Revmatizm əlamətləri olan şəxslərin həkimə müraciət etməsi halında revmatologiya mütəxəssisi ilk növbədə xəstənin tibbi tarixini alır, fiziki müayinəsini aparır.
Diaqnozda revmatizm testi olaraq bilinən eritrosit sedimentasiya sürəti (ESS) və CRP testləri istifadə olunur.
Lazım gəldikdə xüsusi bəzi laboratoriya testləri (seroloji testlər) və radioloji görüntüləmə üsullarına müraciət edilir.
Xalq arasında revmatizm tahlilləri olaraq bilinən oynaq mayesi və toxuma nümunəsi alına bilər.
Əldə edilən məlumatlar işığında şəxsə revmatizm diaqnozu qoyulur.
Revmatizm necə müalicə edilir?
Revmatizm müalicəsi şəxsə və revmatizm növünə xüsusi olaraq tənzimlənir. Məsələn, əhəngləşmədə isti su şəxsin şikayətlərini azaldarkən, başqa bir xəstəlikdə əlamətləri artıra bilər.
Bu səbəbdən “revmatizmə yaxşı gəldiyi deyilən” müxtəlif üsullar sınanmaq əvəzinə mütləq revmatologiya mütəxəssisi müraciət edilməlidir.
Müalicə adətən əlamətlərin nəzarət altına alınmasına yönəldilir (simptomatik). Məqsəd xəstəliyin gedişatını yavaşlatmaq, dayandırmaq və ya geri çəvirməyə çalışmaqdır.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminiz ilə məsləhətləşin.
