Rinit, burnun daxili hissəsini örtən və mukoza adlandırılan hissənin iltihablanması vəziyyətidir. İltihablanmanın baş verməsi şəxsdə müxtəlif simptomlara səbəb ola bilər. Burunda tıxanıqlıq, axıntı, asqırmaq və qoxu almada çətinlik; bunlardan bəziləridir.
Allergik rinit nədir?
Allergik rinit, ot qızdırması olaraq da adlandırılan və xaricdən gələn tozcuq, toz olmaqla müxtəlif maddələrə qarşı meydana gələn və müxtəlif simptomlarla xarakterizə edilən allergik bir vəziyyətdir.
Xaricdən bədənə daxil olan yad maddələr, immunitet sisteminin işləməsinə dəstək olan histamin ifrazına səbəb olur. Bu halda bədən bir sıra simptomlarla reaksiya verir.
Allergik rinitin mövsümi allergiya şəklində adlandırılması da mümkündür. Tozcuq kimi yad maddələr, yaz və payız olmaqla bir ildə iki fərqli dövrdə ağac və çiçəklərdən havaya qarışır. Beləliklə, bu dövrlərdə ot qızdırması artış göstərir.
Bəzi şəxslərdə, kiçik yaşlarda allergik rinit olmamasına baxmayaraq irəliləyən dövrlərdə ortaya çıxa bilər. Bu cür hallarda allergik rinit qızdırması özünü müxtəlif simptomlarla bəlli edir.
Allergik rinitin fərqli növləri mövcuddur. Rinit əlamətlərinin yaranmasına səbəb ola bilən allergik rinit növləri bu şəkildə sıralana bilər:
Mövsümi allergik rinit: Bu növdə xəstəliyin müddəti, iqlim ilə birbaşa əlaqəlidir. Bunun əsas səbəbi, ağac və yabanı ot tozcuqlarının allergik vəziyyətə səbəb olmasıdır. Xüsusilə bahar ayları xaricində şəxsdə simptomların azalmağa başladığı görülür.
Peşə Allergik Riniti: Məktəbdəki allergenlər və ya qıcıqlandırıcı maddələrə qarşı allergik vəziyyət meydana gələ bilər. Burun tıxanıqlığı, asqırmaq və burun axıntısı; tez-tez görülən simptomlar arasında yer alır.
İl Boyu Davam Edən Allergik Rinit: Tarakanlar, ev tozu gənələri, ev heyvanları; allergik vəziyyətə səbəb olan amillərdən bir neçəsidir. Keçməyən allergik rinit olaraq da bilinir. Bu növdə simptomlar il boyu ortaya çıxdığından doğru müalicə metodları son dərəcə önəmlidir.
Xəstəliyin fərqli növlərində ortaya çıxan əlamətlər dəyişiklik göstərə bilər. Həmçinin müalicə metodları da rinit növlərinə görə fərqləşə biləcəyindən doğru müalicə üçün xəstəliyin altında yatan səbəblər doğru şəkildə müəyyən edilmiş olmalıdır.
Allergik rinit əlamətləri nələrdir?
Allergik rinit, uşaqlarda və yeniyetmələrdə tez-tez meydana gələ bilən bir növ sağlamlıq problemidir. Müxtəlif simptomlarla xarakterizə edilməkdə olub allergik rinit əlamətləri ümumi xətlərlə bu şəkildə sıralana bilər:
- Göz qapaqlarında şişmə
- Burun axıntısı və tıxanıqlıq
- Asqırmaq
- Baş ağrısı
- Boğaz, ağız və qulaqda qaşınma meydana gəlməsi
- Qoxu alma duyusunda qismən itki
- Halsızlıq və yorğunluq
- Sulu və qaşınan göz quruluşu
- Quru öskürək
Əlamətlər şəxsdən şəxsə dəyişiklik göstərə bilər. Bunun yanı sıra əlamətlər, adətən 20 yaşından əvvəl görülür. Orta yaş və sonrasında ot qızdırmasının simptomları yüngülləşə bilər.
Ot qızdırmasında soyuqdəymənə son dərəcə bənzəyən simptomlar ortaya çıxa bilər. Bu səbəbdən əlamətlərin görülməsi halında mütəxəssis həkim dəstəyi alaraq əlamətlərin nədən qaynaqlandığını öyrənməniz olduqca önəmlidir.
Xəstədə ortaya çıxan simptomların doğru şəkildə şərh edilməsi və lazımi diaqnoz addımlarının tətbiqi, simptomların minimuma endirilməsini təmin edə bilər.
Allergik rinitə nə səbəb olur?
Mövsümi allergik rinit fərqli səbəblərdən ortaya çıxa bilər. Adətən bahar aylarında görülən allergik rinit; heyvan tükləri, tozcuq, gənə kimi maddələr səbəbiylə ortaya çıxır. Bunun yanı sıra allergik rinitin səbəbləri fərqlilik göstərə bilər.
Bu səbəblər ümumi xətlərlə bu şəkildə ümumiləşdirilə bilər:
- Dərmanlar
- Kif göbələkləri
- Qidalar
- Heyvan tükləri
- Tozcuqlar (Tarla, yabanı otlar və s.)
- Ev tozları
Qeyd edilən faktorlar şəxsdə allergik zökəm əlamətləri ortaya çıxmasına səbəb ola bilər.
Allergik rinit kimlərdə görülür?
Allergik rinitin hər yaşda görülməsi mümkün olmaqla bərabər bəzi xəstəliklər risk faktorları olaraq bilinir. Xüsusilə xroniki dəri xəstəliyi olan şəxslərdə görülmə ehtimalı daha çoxdur.
Bunun yanı sıra ekzema, astma, övrə xəstəliklərinə sahib şəxslərdə də allergik rinitin görülmə ehtimalının daha yüksək olduğunu bildirmək mümkündür.
Allergik rinit müalicəsi
Allergik rinit müalicəsi üçün ilk olaraq xəstəlik diaqnozunun qoyulmuş olması lazımdır. Çünki ot qızdırması soyuqdəymə ilə bənzərlik göstərir. Bu səbəbdən doğru müalicənin tətbiq edilə bilməsi üçün xəstəlik diaqnozunun müxtəlif metodlar istifadə edilərək aparılmış olması lazımdır.
Diaqnoz tətbiqləri fərqlilik göstərə bilər. Öncəliklə həkim, xəstədə ortaya çıxan simptomları yaxından incələyir. Xəstəlik əlamətləri fərqli sağlamlıq problemlərinə də işarə edə bildiyindən fiziki müayinə və bir sıra testlərin aparılması son dərəcə önəmlidir.
Xəstəlik təşxisinə yardımçı ola bilən testlər bu şəkildə sıralana bilər:
Dəri prik testi
Şəxsin hansı maddələrə qarşı allergiyasının olduğunu müəyyən etmək məqsədi ilə tətbiq edilir. Allergiya testi çərçivəsində qol və ya kürək bölgəsindəki müxtəlif nöqtələrə fərqli allergen maddələri batırılaraq dərinin bu maddələrə nə şəkildə reaksiya verdiyi ətraflı şəkildə incələnir.
Test sayəsində bədənin tam olaraq hansı maddələrə qarşı allergiya yaratdığı müəyyən edilir. Bu metod daha doğru müalicə metodlarının tətbiq edilməsini mümkün hala gətirir.
Qan analizi
Xəstəliyi təşxis edə bilmək üçün tez-tez üstünlük verilən testlərdən bir digəridir. İmmunitet sistemi, allerjenlərlə qarşılaşdıqda müxtəlif maddələr istehsal edə bilməkdə olub qan analizi ortaya çıxan dəyərlərin incələnməsinə töhfə verir.
Qan hüceyrələri içərisində yer alan və immunoglobulin E olaraq da adlandırılan anticisimlər, allerjenlərlə qarşılaşıldığında bədən tərəfindən istehsal edilə bilən maddələrdəndir.
Beləliklə qan analizi ilə anticisimlərin bədəndə olub olmadığı təsbit edilir.
Xəstəlik, yuxarıdakı metodlar istifadə edilərək təşxis edildikdən sonra müalicə mərhələsinə keçilə bilər. Müalicədə istifadə edilə biləcək müxtəlif metodlar mövcuddur. Bu metodlar bu şəkildə sıralana bilər:
Dərman Müalicəsi:
Tez-tez istifadə edilən müalicə metodudur. Kromolin, dekonjestanlar başda olmaqla müxtəlif dərmanlar üstünlük verilə bilər. Dərmanların həkim tərəfindən bildiriən dozada və müddətdə istifadə edilməsi son dərəcə önəmlidir.
Həyat Tərzi Dəyişiklikləri:
Xəstəlik, çox vaxt xaricdən bədənə daxil olan yad maddələr səbəbiylə meydana gəlir. Beləliklə gigiyena olduqca önəmlidir. Bu səbəbdən həyat tərzi dəyişiklikləri xəstəlik üçün risk faktorlarının aradan qalxmasını təmin edə bilər. Ümumi olaraq bu addımları tətbiq edərək şikayətləri azalda bilərsiniz:
- Tozcuqların yoğun bir şəkildə görüldüyü bahar aylarında qapı və pəncərələri qapalı saxlayın.
- İsitmə və havalandırma sistemlərində olan filtrləri tez-tez dəyişdirin.
- Evdə bitki və ev heyvanı saxlamayın.
- Havanın quru olduğu dövrlərdə buxarlı otaq nəmləndiriciləri istifadə edin. Beləliklə mühitdəki hava nəmli saxlanılır.
- Ümumi gigiyena qaydalarına uyğun şəkildə hərəkət edin. Yaşam sahələrinizi müntəzəm olaraq təmizləyin. Bunun yanı sıra tez-tez evi havalandırın.
- Tarazlı və sağlam bir şəkildə qidalanın. Vitamin çatışmazlığınızın olmadığından əmin olun. İmmunitet sisteminizi güclü saxlamağa çalışın.
Qeyd edilən xüsusların hər biri həyat tərzi dəyişiklikləri çərçivəsində qiymətləndirilir. Allergik rinit qəti həll axtarışındaysanız risk faktorlarını minimuma endirə bilərsiniz.
Ümumi olaraq yuxarıdakı şəkildə ümumiləşdirildiyi kimi risk faktorlarını azaldacaq addımlar atmağınız həyat keyfiyyətinizin artmasını təmin edə bilər.
Xəstəliyi önləyici addımlara baxmayaraq allergik vəziyyət ortaya çıxırsa xəstəliyin diaqnozu qoyulmalı və müalicə tətbiqləri həyata keçirilməlidir. Çünki müalicə edilməyən xəstəliyin irəliləməsi mümkündür. Adətən şəxs nəfəs alarkən xırıltı çıxarır və öskürəyə səbəb olur. Bunun yanı sıra astma kimi sağlamlıq problemləri də allergik rinitin müalicə edilməməsi halında ortaya çıxa bilər.
Allergiya boğaz ağrısı, baş ağrısı və asqırmaq kimi simptomlarla özünü bəlli edən allergik rinit müalicəsi üçün həkimlərimiz kateqoriyasında yer alan və əlaqəli bölmədə xidmət göstərən mütəxəssis həkimlərimizdən randevu ala bilərsiniz.
Lazımi diaqnoz tətbiqlərinin həyata keçirilməsi sonrasında xəstəlik təşxisi qoyularsa xəstəliyin müalicəsi üçün bir sıra metodlar müəyyən edilir. Beləliklə xəstənin həyat keyfiyyətini artıran addımlar atılır.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
