Mioma nədir? Mioma əlamətləri və müalicəsi

Miomaların səbəb olduğu qarın daxili təzyiq və ağrı hissi, güclü, uzanan və ağrılı menstrual qanaxmalar kimi əlamətlər qadınların həyat keyfiyyətini olduqca aşağı salır.

Bununla yanaşı, sonsuzluq və hamiləliklə bağlı problemlərə səbəb ola bilən miomların müalicələrinin fərdi şəkildə təyin edilməsi vacibdir.

Xəstəliyin dərmanla qəti müalicəsi mümkün olmasa da, cərrahi müalicə üsullarından uğurlu nəticələr əldə edilir

Mioma nədir?

Miomalar qadınlarda ən çox rast gəlinən, uşaqlığın əzələ toxumasından inkişaf edən, böyük əksəriyyəti xərçəng xüsusiyyəti daşımayan qarın daxili şişlərdir.

Miomlar kimlərdə və nə sıxlıqda görülür?

Mioma adətən reproduktiv yaşda olan qadınlarda müşahidə edilir. Bununla yanaşı, onların görülmə tezliyi yaş artdıqca çoxalır.

Menstruasiyadan əvvəlki gənc qızlarda rast gəlinməsə də, yeniyetməlik dövründəki qızlarda qeydə alınmış hallar mövcuddur.

40 yaşdan yuxarı qadınlarda yeni yaranmış mioma aşkar edilməsi nisbəti təxminən 40-50% arasındadır; bu o deməkdir ki, 40 yaşdan yuxarı hər iki qadından birində mioma görülə bilər.

Qadınların həyatlarının bir dövründə mioma ilə rastlaşma nisbəti təxminən 70-80% arasındadır.

Mioma görülmə riskini artıran amillər hansılardır?

• İrq: Qaradərili qadınlarda ağ irqə görə 2-3 dəfə daha çox mioma görülür.
• Doğum hekayəsi: Bir və ya daha çox doğum etmiş olmaq mioma yaranma riskini azaldır. Doğum yaşı da vacibdir. İlk doğumunu daha gec yaşlarda edən qadınlarda mioma görülmə riski erkən yaşlarda doğum edən qadınlara görə daha azdır.
• İlk menstruasiyanın erkən başlaması: Menstruasiyanın erkən yaşda başlaması mioma görülmə riskini artırır.
• Doğum kontrol həbləri: Standart və ya aşağı dozalı doğum kontrol həblərinin miomların böyüməsinə səbəb olmadığı qeyd edilmişdir. Bu səbəbdən, doğum kontrol həblərinin istifadəsinin mioması olan xəstələrdə əks-göstəriş olmadığı, 3 aylıq depo iynələrin isə miomadan qoruduğu məlumdur.
• Piylənmə: Mioma ilə piylənmə (obezite) arasındakı əlaqə dəqiq deyil; birbaşa əlaqədən çox, dolayı bir əlaqə olduğu düşünülür.
• Qidalanma vərdişləri: Qırmızı ət istehlakı çox olanlarda, A və D vitamini çatışmazlıqlarında, alkoqol, xüsusilə də pivə istehlakı ilə mioma yaranma riski artır. Kofein istehlakı ilə mioma arasında isə bir əlaqə yoxdur.
• Genetik amillər: Ailəsində mioma olan qadınlarda daha yüksək nisbətdə mioma görüldüyü müəyyən edilmişdir.

Mioma əlamətləri hansılardır?

Miomanın mövcudluğuna işarə edən əsas əlamətlər aşağıdakı kimi sıralana bilər:

• Güclü, uzanan və ağrılı menstrual qanaxmalar
• Miomanın təzyiqinə bağlı olaraq görülən; qarın daxili təzyiq və ağrı hissi kimi əlamətlər
• Sonsuzluq və ya hamiləliklə bağlı fəsadlar, ağrılı cinsi əlaqə kimi reproduktiv funksiya pozğunluqları
• Tez-tez sidiyə çıxma, sidik qaçırma, sidiyi tam boşalda bilməmək hissi kimi sidik ifrazatı ilə bağlı əlamətlər
• Qəbizlik kimi bağırsaqlarla bağlı əlamətlər

Neçə növ mioma var?

Miomlar uşaqlıq divarında yerləşdikləri yerə görə təsnif edilir:

• Submukoz mioma: Uşaqlığın daxili divarında yerləşənlər
• İntramural mioma: Uşaqlığın əzələ qatının içərisində olanlar
• Subseroz mioma: Uşaqlığın xaricinə doğru böyümüş olanlar
• Ayaqcıqlı və subseroz mioma: Uşaqlığın xaricinə bir ayaqcıqla bağlı olanlar

Miomanın dəyərləndirilməsi və diaqnozu necə aparılır?

Miomaların klinik diaqnozu ginekoloji müayinə və ultrasəs müayinəsi (USM) ilə qoyulur. Miomanın ölçüsü və yerləşdiyi yer müəyyən edilir.

Bəzi hallarda, uşaqlığın daxili divarını və miomanın nə qədərinin uşaqlıq daxilində, nə qədərinin isə əzələ qatında olduğunu anlamaq üçün salin infuziyon sonoqrafiya deyilən və xalq arasında sulu ultrasəs kimi tanınan üsul tətbiq oluna bilər.

Bu üsulda uşaqlığın içinə nazik bir boru ilə maye yeridilir və uşaqlığın daxili qatı ultrasəs müayinəsi ilə görüntülənir. Beləliklə, miomanın yeri və uzanması müşahidə edilir.

Həkimin zəruri gördüyü bəzi hallarda, xüsusilə də çoxsaylı miomalarda, miomaların xəritələnməsi üçün maqnit rezonans tomoqrafiyadan da istifadə edilə bilər.

Mioma müalicəsində istifadə olunan üsullar hansılardır?

Miomalar xəstənin yaşı, uşaq istəyi, miomanın yerləşməsi, sayı, lokalizasiyası kimi hallar nəzərə alınaraq müalicə edilir.

Bu məqamda diqqət edilməli olan məsələ mioma müalicəsinin mütləq fərdi şəkildə planlaşdırılmasıdır.

Bir xəstədə doğru olan bir yanaşma, başqa bir xəstə üçün uyğun olmaya bilər.

Mioma müalicəsində istifadə olunan üsullar:

• Dərman müalicəsi: Hal-hazırda miomların böyüməsini dayandıran, yox edən bir dərman müalicəsi mövcud deyil. İynə müalicəsi (GnRH analoqları) istifadə edilə bilsə də, bu daimi bir müalicə forması deyil. Bu dərmanlar müvəqqəti menopauza vəziyyəti yaradır, menopauza əlamətlərindən başqa sümük əriməsinə səbəb ola bilər və 6 aydan uzun müddət istifadələri tövsiyə edilmir. Bu iynələr əməliyyatdan əvvəl mioma ölçüsünü kiçiltmək, xəstədəki qan azlığı problemini aradan qaldırmaq üçün istifadə edilə bilər.
• Medikal-cərrahi müalicə olmadan izləmə: Şikayətə səbəb olmayan, kiçik ölçülü miomaları olan xəstələrdə 3-6 aylıq fasilələrlə izləmə uyğundur.
• Cərrahiyyə: Əməliyyat planlaşdırıldıqda açıq üsul, yəni laparotomiya, qapalı üsul, yəni laparoskopiya və uşaqlıq daxilində yerləşən miomalarda histeroskopik üsulla miomalar çıxarıla bilər:
  
  • Açıq üsul (laparotomiya) miomektomiya: Qarında təxminən 9-10 santimetrlik bir qeysəriyyə kəsiyi ilə miomanın çıxarılması həyata keçirilir. Miomanın ölçüsünə və yerləşməsinə görə kəsik yeri göbəyə doğru şaquli formada da edilə bilər.
    
  • Qapalı üsul (laparoskopik) miomektomiya: Açıq əməliyyatda olduğu kimi böyük bir kəsik olmur. Göbək dəliyində edilən 1 santimetrlik kəsikdən optik kamera ilə daxil olunur, qarında edilən 2-3 ədəd 3-10 millimetr uzunluğundakı kəsiklərlə əməliyyat həyata keçirilir. Laparoskopik əməliyyatlar xəstədə daha az ağrı, xəstəxanada daha qısa qalma müddəti, xəstənin əməliyyatdan sonra daha tez sağalması, daha yaxşı kosmetik nəticələr kimi xüsusiyyətləri ilə açıq əməliyyatlara görə daha üstündür. Ancaq əlbəttə ki, hər xəstə üçün uyğun olmaya bilər. Hər xəstədə hər texnika eyni şəkildə işləmir, həmçinin cərrahi təcrübə çox vacibdir. Uyğun xəstələrdə, lazımi infrastrukturun mövcudluğunda, təcrübəli əllərdə laparoskopik əməliyyatlara hər zaman üstünlük verilməlidir.
    
  • Histeroskopik miomektomiya: Uşaqlıq boynundan xüsusi bir optik cihazla daxil olaraq uşaqlıq daxilindəki miomanın (submukoz mioma) çıxarılmasıdır. Qarında heç bir kəsik izi olmur, xəstə və həkim baxımından son dərəcə uğurlu nəticələri olan, uşaqlıq daxilindəki miomalarda təsirli bir cərrahi üsuldur.

Mioma xərçəngə çevrilə bilərmi?

Miomalar xərçəngə çevrilmir, lakin mioma toxumasının öz daxilində 1/1000 nisbətində xərçəng toxuması ola bilər.

İrəli yaşda olub, sürətlə böyüyən mioma hekayəsi varsa, xərçəng ehtimalı nəzərə alınmalı və əməliyyat planlaşdırılmalıdır.

Təəssüf ki, əməliyyat aparılmadan toxumanın xərçəng olduğunu müəyyən edəcək bir üsul hələ mövcud deyil.

Xərçəng diaqnozu qoymaq üçün mütləq miomanın patoloji müayinəsi lazımdır.

Cərrahi mioma müalicəsindən sonra nələrə diqqət etmək lazımdır?

İstər açıq, istərsə də qapalı əməliyyat olsun, yara yeri təmiz və quru saxlanılmalıdır.

Əməliyyatdan sonra həkimin təyin etdiyi dərmanlar tövsiyə olunan şəkildə istifadə edilməlidir.

Bunlardan başqa:

• Yara yerlərinin üzərindəki sarğı açıldıqdan sonra əlavə sarğıya ehtiyac yoxdur. Tikiş yerlərində qızartı, istilik artımı, sulanma kimi əlamətlər olduqda mütləq həkimə müraciət edilməlidir.
• Əməliyyatdan sonrakı gün ayaqüstü duş qəbul etmək olar.
• Qapalı əməliyyatlarda əməliyyatın təbiətinə görə xüsusilə sağ çiyində ağrı ola bilər. Bu halda narahat olmağa ehtiyac yoxdur. Hərəkətlər məhdudlaşdırılmamalı, ağrı çox narahat edərsə, həkimin uyğun gördüyü bir ağrıkəsici istifadə edilməlidir.
• Bu əməliyyatlardan sonra yüngül ləkələnmə şəklində qanaxma ola bilər. Bu qanaxmalar öz-özünə kəsiləcəkdir.
• Cinsi əlaqənin vaxtı ilə bağlı həkim tövsiyələrinə mütləq əməl edilməlidir.

Mioma əməliyyatından sonra iş və sosial həyata qayıdış necə olur?

Açıq mioma əməliyyatlarında xəstəxanada qalma müddəti 2 günə qədər uzana bilər, qapalı mioma əməliyyatlarında isə eyni gün və ya 1 gün sonra xəstə evə buraxılır.

Qapalı əməliyyatlarda daha az ağrı olduğu üçün qısa müddətdə gündəlik həyata qayıtmaq mümkündür.

Mioma əməliyyatından sonra nə vaxt hamilə qalmaq olar?

Mioma əməliyyatından sonra hamilə qalmaq üçün keçməli olan müddət; əməliyyatda çıxarılan miomaların sayı, miomanın ölçüsü, miomanın uşaqlıq divarındakı yeri və dərinliyi, uşaqlıqdakı kəsiyin böyüklüyünə görə dəyişir.

Uşaqlıqdakı kəsik nə qədər böyük, dərin və çıxarılan miomaların sayı çox olarsa, hamiləlik üçün o qədər uzun müddət gözləmək lazım gələ bilər.

Bu müddət dəyişkən olmaqla birlikdə, tövsiyə olunan müddət orta hesabla 6 aydır.

Tez-tez verilən suallar

Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.