Hər bir ailənin həyatında övlad sevinci xüsusi yer tutur. Ana olmaq, körpəni qucağına almaq bir çox qadının ən böyük arzusudur.
Lakin statistikaya görə, hər 100 cütlükdən təxminən 15-i sonsuzluq problemi ilə qarşılaşır. Bu gün sizinlə sonsuzluq müalicəsi, səbəbləri və müasir həll yolları haqqında danışacağıq.
Sonsuzluq nədir və niyə baş verir?
Sonsuzluq diaqnozu bir cütün müntəzəm cinsi əlaqədə olmasına baxmayaraq, bir il ərzində hamiləlik əldə edə bilməməsi halında qoyulur.
Bu problem həm qadınlarda, həm də kişilərdə müxtəlif səbəblərdən qaynaqlanır və bəzən (təxminən 15% hallarda) səbəbini müəyyənləşdirmək mümkün olmur.
Maraqlıdır ki, bir çox hallarda sonsuzluq təkcə bir deyil, bir neçə problemdən qaynaqlanır. Bunun üçün dəqiq diaqnoz qoymaq və müvafiq müalicə təyin etmək üçün hərtərəfli müayinədən keçmək lazımdır.
Qadınlarda sonsuzluğun əsas səbəbləri
1. Ovulyasiya pozğunluqları
Qadınlarda sonsuzluğun ən geniş yayılmış səbəblərindən biri yumurtlamanın olmaması və ya düzgün baş verməməsidir.
Ovulyasiya, yəni yumurta hüceyrəsinin yumurtalıqdan çıxması olmadan döllənmə və hamiləlik mümkün deyil. Ovulyasiya pozğunluqlarını üç əsas qrupa bölmək olar:
- Hipofiz vəzi çatışmazlığı: Bu halda, yumurtalıqlarda yumurta istehsalını stimullaşdıran hormonlar anadangəlmə çatışmazlıq səbəbindən hipofizdən ifraz oluna bilmir. Belə qadınlarda yetkinlik yaşından bəri menstrual qanaxma müşahidə edilmir.
- Prolaktin hormonunun yüksək səviyyəsi: Süd hormonu olan prolaktinin həddindən artıq ifraz edilməsi ovulyasiyanı pozur. Bəzən bu, beyin nahiyəsində xoşxassəli şiş səbəbindən baş verir və cərrahi müdaxilə tələb edir. Digər hallarda müvafiq dərman müalicələri ilə prolaktin səviyyəsini aşağı salmaq mümkündür.
- Polikistik yumurtalıq sindromu (PKYS): Bu xəstəlik zamanı menstruasiya qeyri-müntəzəm olur və ya ümumiyyətlə baş vermir. PKYS olan qadınlarda çəki artımı, dəri və saçda yağlılıq, sızanaq kimi əlamətlər müşahidə olunur. Yumurtalıqlarda normal olmayan sayda yumurta hüceyrələri toplanır və kişi hormonu ifraz edilir ki, bu da normal yumurtlamanın qarşısını alır.
2. Fallopiy borularının zədələnməsi və tıxanması
Uşaqlıq boruları sperma və yumurta hüceyrəsinin görüşməsi üçün yol təmin edir. Bu boruların tıxanması və ya zədələnməsi sonsuzluğa səbəb olur. Boruların zədələnməsi müxtəlif səbəblərdən baş verə bilər:
- Əməliyyatdan sonra inkişaf edən infeksiyalar
- Endometrioz xəstəliyi
- Qarın boşluğunda yapışmalar
- Ektopik (uşaqlıqdan kənar) hamiləlik
- Cinsi yolla keçən infeksiyalar
- Vərəm mikrobu ilə yoluxma (xüsusilə uşaqlıq dövründə)
3. Uşaqlıq boynundan qaynaqlanan problemlər
Uşaqlıq boynu spermanın uşaqlığa keçməsində əhəmiyyətli rol oynayır. Burada yaranan problemlər:
- Selikli qişa (mukus) pozğunluqları
- Hormon balansının pozulması
- Polip və mioma kimi xoşxassəli şişlər
- Cərrahi müdaxilələr və ya eroziya müalicəsi
4. Allergik səbəblər
Bəzi hallarda immun sistemin sperma hüceyrələrinə qarşı antikor (antisperm antikorları) yaratması sonsuzluğa səbəb ola bilər. Bu problemin diaqnostikası və müalicəsi çətindir və müalicənin effektivliyi tam sübut olunmayıb.
Müasir müalicə üsulları
Müasir tibb texnologiyalarının inkişafı sayəsində sonsuzluğun əksər formalarını müalicə etmək mümkündür.
Süni mayalanma, ekstrakorporal mayalanma (IVF), intrauterin inseminasiya (IUI) və digər üsullar bir çox cütə valideyn olmaq şansı verir.
Bəzi hallarda (məsələn, erkən menopauz və ya sperma hüceyrəsinin olmaması) süni mayalanma üsulları effektiv olmaya bilər.
Lakin bir çox digər hallarda, müasir üsulların tətbiqi yüksək faizlə müsbət nəticələnir.
Sonsuzluq problemi ilə üzləşənlərə tövsiyələr
- Vaxtında həkimə müraciət edin: Bir il ərzində hamilə qala bilməyən cütlər mütləq reproduktiv sağlamlıq mütəxəssisinə müraciət etməlidir.
- Hərtərəfli müayinədən keçin: Sonsuzluğun səbəbi çox vaxt kompleks olduğundan, həm qadın, həm də kişi hərtərəfli müayinədən keçməlidir.
- Sağlam həyat tərzi sürün: Düzgün qidalanma, normal çəki, pis vərdişlərdən imtina sonsuzluq müalicəsinə müsbət təsir göstərə bilər.
- Psixoloji dəstək alın: Sonsuzluq müalicəsi uzun və emosional cəhətdən çətin bir proses ola bilər. Psixoloji dəstək almaq stresslə mübarizə aparmağa kömək edər.
Nəticə
Sonsuzluq diaqnozu həyatın sonu deyil. Müasir tibb texnologiyaları bir çox cütə valideyn olmaq şansı verir. Vacib olan, problemlə üzləşdikdə vaxtında peşəkar tibbi yardım almaq və müalicə prosesində səbirli və inamlı olmaqdır.
Unutmayın ki, hər bir sonsuzluq halı fərdidir və müalicə yanaşması da fərdi olmalıdır.
Bu məlumat yalnız maarifləndirmə məqsədi daşıyır və tibbi məsləhət əvəzi deyildir. Hər hansı sağlamlıq problemləri üçün həmişə həkim mütəxəssis ilə məsləhətləşin.
