Hamiləlik şəkəri, tibbi adı ilə hestasion diabet, ana və körpədə ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilir.
Hamiləlik şəkərinin əvvəlcədən diaqnoz qoyulması və müalicə edilməsi üçün mütəxəssislər şəkər yükləmə testini tövsiyə edir.
Şəkər yükləmə testi niyə aparılır?
Hamiləlik zamanı plasentadan (körpənin qidalanmasını təmin edən quruluş) ifraz olunan hormonlar, körpənin kifayət qədər qida almasını təmin etmək məqsədilə ananın qanında insulin müqavimətinə səbəb olan bir mühit yaradır.
Əgər ananın mədəaltı vəzi funksiyaları yetərsiz qalarsa, bu müqavimət qırıla bilməz və hamiləlikdə anada “hamiləlik şəkəri (hestasion diabet)” adlandırılan narahatlıq yaranır.
Hamiləlik şəkərinin yaranması səbəbindən ana və körpə sağlamlığına mənfi təsir edə biləcək hallar yarana biləcəyi üçün hamiləlik aşkarlanan bütün xəstələrə diaqnostik və müalicə məqsədli şəkər yükləmə testi tövsiyə edilir.
Şəkər yükləmə testi kimlərə aparılır?
Risk faktoru olsun ya da olmasın, hamilə olan bütün xəstələrə şəkər yükləməsi tövsiyə edilir.
Bu, təkcə ölkəmizdə deyil, bütün dünyada etibarlı bir tətbiqdir. Hamiləlik şəkəri aşkarlandığı zaman, ana və körpə sağlamlığı baxımından;
- Preeklampsi (Hamiləlik təzyiqi),
- İri döl inkişafı,
- Erkən doğum riski,
- Çiyin ilişməsi kimi mənfi halların qarşısı alına bilər.
Günümüzə qədər dünyada aparılan tədqiqatlarda testin aparılması ilə bağlı ana və körpə sağlamlığına mənfi təsir edən bir nəticə ilə qarşılaşılmamışdır.
Aparılan tədqiqatlarda risk faktoru olmayan hamilələrin təxminən yüzdə 20-də hamiləlik şəkəri aşkarlanmışdır. Buna görə də skrininqdə xəstə ayrı-seçkiliyi edilməməkdədir.
Şəkər yükləmə testi necə aparılır?
Ümumi yanaşma bir və ya iki mərhələli skrininq şəklindədir.
İki mərhələli skrininqdə, xəstəyə 50 qr qlükoza olan içki içirildikdən sonra qan şəkəri səviyyəsinə baxılır. Bu testi tətbiq etmək üçün xəstənin mütləq ac olması lazım deyil.
Əgər bu testdə yüksəklik aşkarlanarsa, xəstə ac ikən 100 qr qlükoza olan oral qlükoza tolerantlıq testi (OQTT) tətbiq edilir və bu testin nəticəsinə görə diaqnoz qoyulur.
Bir mərhələli yükləmə testində isə 75 qr qlükoza olan içki içirilərək tətbiq edilir. Bu testi tətbiq etmək üçün xəstə ac olmalıdır. Hər iki üsul da skrininq məqsədilə tətbiq edilə bilər.
Şəkər yükləmə testi neçənci həftədə aparılır?
Rutin olaraq şəkər yükləmə testi 24 ilə 28-ci hamiləlik həftələri arasında tətbiq edilir.
Bu həftələrdə qiymətləndirmənin səbəbi, hamiləliyə bağlı insulin müqavimətinin ən çox bu həftələrdə nəzərə çarpacaq dərəcədə artmasıdır.
Əgər xəstədə risk faktorları mövcuddursa, həkimin uyğun gördüyü şəkildə daha erkən həftələrdə də tətbiq edilə bilər.
Risk faktorları bunlardır:
- Hamiləliyin əvvəlində bədən kütlə indeksinin $\geq 30$ kg/m² olması ya da hamiləlik dövründə normadan çox daha artıq çəki alınması,
- Əvvəlki hamiləliklərdə hestasion diabeti diaqnozu almış olmaq,
- İri döl doğma hekayəsi (4000 qr və üzəri),
- Yüksək ana yaşı (35 yaş və üzəri),
- Əvvəlcədən diabet yarada biləcək xəstəlik diaqnozu almış olmaq (Polikistik yumurtalıq sindromu kimi.)
Şəkər yükləmə testi neçə saat davam edir?
50 qr yükləmə testi bir saat davam edir. Ardınca 100 qr Oral qlükoza tolerantlıq testi tətbiq ediləcəksə, aclıq qan şəkəri yoxlanılıb içki içildikdən sonra 1-ci, 2-ci və 3-cü saatlarda qan şəkəri səviyyəsinə baxılır, yəni cəmi üç saat davam edir.
75 qr qlükoza tolerantlıq testi tətbiq ediləcəksə, aclıq qan şəkəri yoxlanıldıqdan sonra içki içildikdən bir və iki saat sonra qan şəkəri səviyyəsinə baxılır. Cəmi iki saat davam edir.
Şəkər yükləmə testi risklidirmi?
Hestasion diabeti, yəni hamiləlik şəkəri diaqnoz almazsa və müalicə edilməzsə, həm hamiləlik dövründə, həm də doğumdan sonra ana və körpə sağlamlığına mənfi təsir edir.
Hamiləlik zamanı hamiləliyə bağlı hipertoniyanın yaranması, həftəsinə görə çəkisi çox olan döl inkişafı səbəbindən artmış doğum travması riskləri, yenə hamiləlik həftəsinə görə artmış döl çəkisi səbəbiylə erkən doğum və buna bağlı reanimasiya ehtiyacı, körpədə hipoqlikemiya, hiperbilirubinemiya (sarılıq) kimi metabolik narahatlıqlar artır.
Uzun müddətdə isə həm anada, həm də körpədə tip 2 diabet, metabolik sindrom və kardiovaskulyar xəstəliklərin yaranma riski yüksəlir.
Körpələrdə, yeniyetməlik dövrü və sonrasında piylənmə, metabolik sindrom, qlükoza intoleransı və hipertoniya riskləri yaranır.
Bütün bu risklər aparılacaq bu testlər ilə diaqnoz alıb nəzarət altına alına bilər. Buna görə də testin aparılması ana və körpə sağlamlığı üçün böyük əhəmiyyət daşıyır.
Sübuta əsaslanan tibb elmində testin tətbiqi ilə bağlı yaranan hər hansı bir mənfi hal aşkarlanmamışdır.
Hamiləlikdə şəkər yükləmə testi ilə bağlı hər hansı bir riskdən bəhs edə bilməyəcəyimiz kimi, aparılması halında bir çox riskin qarşısı alınmış olacaq.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
