Dəmir çatışmazlığı: 15 əsas əlaməti-Siyahı

Dəmir çatışmazlığı nədir?

Dəmir çatışmazlığı bədəndəki dəmir səviyyəsinin azalması ilə ortaya çıxaraq yorğunluq, başgicəllənmə, baş ağrısı, unutqanlıq və əsəbilik kimi əlamətlərlə özünü göstərir.

Dəmir mineralı qırmızı qan hüceyrələrinin bədənə oksigen daşımasını təmin edir. Bədənimiz üçün çox vacib olan əsas minerallardan biridir.

Əgər şəxsin bədənində dəmir səviyyəsi aşağıdırsa, toxumaları qoruyan hemoqlobin orqan və toxumalara kifayət qədər oksigen daşıya bilmir və bu da bir sıra xəstəliklərə, ilk növbədə anemiyaya səbəb olur.

Dəmir çatışmazlığının səbəbləri

Dəmir bədən üçün nə qədər vacib olsa da, bədənin özü tərəfindən istehsal edilən bir mineral deyil. Buna görə də şəxs qidalanma tərzi ilə dəmir qəbulunu daim dəstəkləməlidir.

Dəmir çatışmazlığının əsas səbəbləri aşağıdakılardır:

• Qeyri-kafi Dəmir Qəbulu: Qeyri-kafi dəmir qəbulu, qidalanma pozğunluğundan irəli gələn dəmir çatışmazlığıdır. Qeyri-balanslaşdırılmış qidalanma, bədəni pəhrizə məcbur etmək və bu pəhrizlərlə bədəni yormaq, lazımi qidaları qəbul etməmək dəmir qəbuluna böyük təsir göstərən amildir.
• Dəmir Ehtiyacının Artması: Xüsusilə qadınlar hamiləlik və menstruasiya dövrlərində daha çox dəmir qəbuluna ehtiyac duyurlar. Bunun səbəbi isə menstruasiya və doğuş prosesində baş verən qanaxmalar nəticəsində bədəndə dəmir itkisinin artmasıdır.
• Həzm Mənşəli Dəmir Çatışmazlığı: Əgər mədə-bağırsaq sistemində yaranmış xora kimi vəziyyətlərə bağlı qan itkisi varsa, zamanla bədəndə dəmir azala bilər.
• Sorulma Pozğunluğu: Bəzən şəxs nə qədər sağlam qidalansa da, bədənə qəbul edilən dəmir sorula bilmir. Bu vəziyyət sorulma pozğunluğu adlanır. Sorulma pozğunluğu daha çox çölyak xəstəliyi, Kron xəstəliyi, parazit kimi bəzi bağırsaq xəstəlikləri olanlarda, xərçəng müalicəsi görən şəxslərdə, bəzi dərman növlərinin istifadəsində görülür.

Bu səbəblərə əlavə olaraq:

• Əmizdirmə dövrü,
• Tez-tez doğuş etmək,
• Yeniyetməlik dövrü,
• Həddindən artıq tərləmə,
• Turşulu və kafeinli içkiləri çox qəbul etmək,
• Genetik meyllilik,
• Qəza, əməliyyat kimi səbəblərə görə qan itkisi dəmir çatışmazlığına təsir edən amillər arasındadır.

Dəmir çatışmazlığının 15 əlaməti

Bədəndəki dəmir səviyyəsinin azalması ilə ortaya çıxan dəmir çatışmazlığı, yüngül əlamətlərlə anlaşılmasa da, irəliləyən proseslərdə bütün əlamətlər eyni anda özünü göstərir və şəxsin gündəlik həyatına təsir edən səviyyəyə çatır.

Cəmiyyətdə tez-tez rast gəlinən dəmir çatışmazlığı günümüzün əhəmiyyətli narahatlıqlarından biridir.

Bədəndəki oksigen daşıma qabiliyyətinin azalması ilə ortaya çıxan əlamətlər isə:

1. Yorğunluq və halsızlıq
2. Quru və solğun dəri
3. Başgicəllənmə
4. Baş ağrısı
5. Diqqət dağınıqlığı
6. Unutqanlıq
7. Əsəbilik
8. Nəfəs darılması
9. Ürək döyüntüsü
10. İştahasızlıq
11. Saç tökülməsi
12. Dırnaq qırılmaları
13. Qulaq səsləri
14. Zəif immunitet sistemi
15. Diş əti və ağız həssaslığı

Dəmir çatışmazlığı müalicə edilməzsə nə olur?

Dəmir çatışmazlığı anemiyası, nəzərə alınmadıqda və müalicəsi gecikdirildikdə əhəmiyyətli sağlamlıq problemlərinə yol açan bir xəstəlikdir.

• Anemiya: Anemiya, bədəndəki qırmızı qan hüceyrələrinin sayının və funksiyasının azalması ilə ortaya çıxır. Anemiya, dəmir çatışmazlığından dolayı yaranan ciddi bir xəstəlikdir. Anemiyası olan şəxs özünü yorğun və halsız hiss edir. Digər əlamətlər arasında saç tökülməsi, nəfəs darılması, ürək döyüntüsü, baş ağrısı və başgicəllənmə var.
• Zəif immunitet: Dəmir, immunitet sisteminin güclü olması üçün vacib və lazımlıdır. Əgər bədəndə dəmir qəbulu azalarsa, immunitet sistemi zəifləyər və infeksiyalara qarşı bədən müqaviməti düşə bilər.
• Hamiləlik ağırlaşmaları: Körpələrin sağlam inkişaf etməsi üçün hamiləlik prosesində bədən dəmirə ehtiyac duyur. Dəmir çatışmazlığı olan hamiləliklərdə erkən doğuş, körpənin çəkisində azalma, doğuş qüsurları və anada bəzi sağlamlıq problemləri yarana bilər.
• İnkişaf pozğunluqları: Dəmir çatışmazlığı, uşaqların inkişaf dövrünə təsir edən bir sağlamlıq problemidir. Uzun müddət müalicə edilməyən dəmir çatışmazlığı anemiyasında uşaqlarda inkişaf pozğunluğu görülə bilər.

Dəmir çatışmazlığı diaqnozu

Dəmir çatışmazlığı diaqnozunun qoyulması üçün müəyyən müayinələr və analizlər var. Dəqiq diaqnoz qoymaq üçün mərhələlər aşağıdakı kimidir:

• Tibbi Tarixçə: Bu mərhələdə həkiminiz, əlamətlərin nə qədər davam etdiyini, dəmir çatışmazlığına səbəb ola biləcək xroniki xəstəliklərin olub-olmadığını və genetik meylliliyin olub-olmadığını öyrənmək istəyir.
• Fiziki müayinə: Dəmir çatışmazlığının ən yaygın fiziki əlamətləri arasında solğun dəri, dırnaq qırılması və saç tökülməsi müşahidə olunur.
• Qan Testləri: Bu mərhələdə, şəxsin tam qan sayımlarına baxılır. Bu testlər qırmızı qan hüceyrələrinin, ağ qan hüceyrələrinin və trombositlərin sayını ölçür. Əlavə olaraq hemoqlobin və ferritin səviyyələrinə də baxılır.
• Digər Testlər: Bəzi hallarda aparılan testlər kifayət etməyə bilər. Dəmir çatışmazlığını digər xəstəliklərdən fərqləndirmək üçün həkiminiz kolonoskopiya, endoskopiya kimi fərqli testlər istəyə bilər.

Dəmir çatışmazlığı müalicəsi

Dəmir çatışmazlığı anemiyası diaqnozu qoyulduqdan sonra həkiminiz dəmir çatışmazlığı səviyyəsinə bağlı olaraq dəstəkləyici müalicələr təyin edir.

• Dəmir Tərkibli Qidalanma Əlavəsi: Veriləcək müalicə ilə eyni zamanda başlanmalı olan qidalanma tövsiyələri var. Qırmızı ət, toyuq, balıq, quru paxlalılar, tam taxıl məhsulları, tünd yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər qidalanma rejiminə daxil edilməlidir.
• Dəmir Əlavələri: Bədəndə azalan dəmir səviyyəsini artırmaq üçün dəmir əlavələri mütləq edilməlidir. Həb, kapsul, inyeksiya və ya maye şəklində resept edilir. Burada vacib olan həkimin tövsiyə etdiyi doza və müddət ərzində nəzərə alınmadan istifadə edilməsidir.
• Vitamin Əlavəsi: Dəmir əlavələrinin və dəmir tərkibli qidaların sorulmasını artıran ən əhəmiyyətli vitaminlərdən biri C vitaminidir. Sitrus meyvələri, kivi, ananas, yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər C vitamini baxımından zəngindir.
• Qan köçürülməsi: Dəmir çatışmazlığı anemiyası ciddi səviyyəyə çatmış şəxslərdə qan köçürülməsi tələb olunur. Buradakı məqsəd dəmir çatışmazlığı səviyyəsini sürətli şəkildə yüksəltməkdir.
• Digər xəstəliklərin müalicəsi: Dəmir çatışmazlığı anemiyası bəzən altta yatan bir xəstəlik səbəbindən qaynaqlanır, əgər xəstəlik müalicə edilmədən dəmir çatışmazlığı müalicəsinə başlanarsa, nəticə effektiv olmaya bilər. Buna görə də xəstəliyin müalicəsi dəmir çatışmazlığı müalicəsində əhəmiyyətli rol oynayır.

Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.