Baş gicəllənməsi, başın döndüyü və ya ətrafın fırlanması hissini yaradan bir vəziyyətdir.
Bu simptom, balans və koordinasiya problemləri ilə müşayiət oluna bilər və bir neçə səbəbdən qaynaqlana bilər.
Mümkün səbəblər arasında daxili qulaq problemləri, hipotenziya (aşağı qan təzyiqi), dehidratasiya, sinir pozğunluqları və digər tibbi vəziyyətlər yer alır.
Baş gicəllənməsi tez-tez qısa müddətli olur, lakin uzun müddətli və ya təkrarlanan hallarda tibbi müayinə tələb oluna bilər.
Hər hansı bir yeni və ya narahat edici simptom ortaya çıxdıqda mütəxəssisə müraciət etmək vacibdir.
Baş gicəllənməsi nədən olur?
Baş gicəllənməsi tarazlıq hissinizə təsir edən bir şey olduğunda baş verir. Sabit tarazlıq hissi üçün qulaqlarınızdan, gözlərinizdən, toxumalarınızdan və mərkəzi sinir sisteminizden sabit məlumat axını tələb olunur.
Mərkəzi sinir sisteminiz bu məlumatdan istifadə edərək bədəninizə tarazlığı necə qorumağı deyir.
Məlumat axını pozulduqda, mərkəzi sinir sisteminiz məlumatı səhv emal edə bilər və siz özünüzü qeyri-sabit və başgicəllənmiş hiss edə bilərsiniz.
Daxili qulaq pozğunluqları, nevroloji vəziyyətlər, dərmanlar və hətta stress sizə baş gicəllənməsi hissi verə bilər.
Digər tibbi vəziyyətlər
- Anemiya. Anemiya qırmızı qan hüceyrələrinin kifayət qədər olmamasıdır. Baş gicəllənməsi anemiyanın ümumi əlamətidir.
- Akustik nevroma. Daxili qulağınızda olan xoşxassəli şişlər tarazlığınıza təsir edə və baş gicəllənməsi hissi yarada bilər.
- Ürək-damar problemləri. Beyninizə qan axınına təsir edən problemlər, məsələn qeyri-normal ürək ritmi (atrial fibrilyasiya), aşağı qan təzyiqi (hipotoniya) və ya daralma arteriyalar (ateroskleroz) baş gicəllənməsinə səbəb ola bilər.
- Beyin sarsıntısı. Bu baş travması beyninizə zərər verir və digər əlamətlərlə yanaşı baş gicəllənməsinə səbəb olur.
- Nevroloji xəstəliklər və ya pozğunluqlar. Miqren baş ağrıları, multipl skleroz və Parkinson xəstəliyi tarazlıq hissinizə təsir edən və baş gicəllənməsi yaradan nevroloji pozğunluqların nümunələridir.
Digər ümumi səbəblər
Baş gicəllənməsinə səbəb ola biləcək tibbi vəziyyətlər və digər məsələlər bunlardır:
- Narahatlıq və stress. Əgər narahat və ya stress altında olduğunuz üçün hiperventilasiya edirsinizsə, baş gicəllənməsi hiss edə bilərsiniz.
- Dehidrasiya. Baş gicəllənməsi ciddi dehidrasiyanın əlamətidir.
- Aşağı qan şəkəri (hipoglisemiya). Qəfil baş gicəllənməsi hipoglisemiyanın əlamətidir.
- Dərmanlar. Qan təzyiqi dərmanları tez-tez baş gicəllənməsinə səbəb olur.
Baş gicəllənməsi müalicəsi
Baş gicəllənməsinin müalicəsi səbəbindən asılıdır. Məsələn, əgər daxili qulaq infeksiyası səbəbindən baş gicəllənməsi yaşayırsınızsa, həkim mütəxəssis infeksiyanı müalicə edəcək.
Əgər sizi başgicəllənən edən dərman qəbul edirsinizsə, həkim sizə dərmana uyğunlaşana qədər fəaliyyətlərinizi məhdudlaşdırmağı tövsiyə edə bilər.
Bəzi insanlar baş gicəllənməsinin daxili qulaq problemindən olub-olmadığını müəyyən etməyə kömək edən vestibular test batareyasından və baş gicəllənməsini müalicə etməyə kömək edən vestibular reabilitasiya terapiyasından (VRT) faydalana bilərlər.
Vestibular reabilitasiya terapiyası baş gicəllənməsi əlamətlərini idarə etmək üçün məşqləri əhatə edir.
Baş gicəllənmə zamanı nə etməli?
Əgər baş gicəllənməsi hiss edirsinizsə, dərhal oturun və ya uzanın. Bu, yıxılma ehtimalınızı azaldacaq. Əgər vertiqo yaşayırsınızsa, qaranlıq, sakit bir yerdə gözlərinizi qapatmaqla uzanmaq faydalı ola bilər.
Su içmək də, xüsusilə dehidrasiya səbəbindən baş gicəllənməsi yaşayırsınızsa, tez bir zamanda rahatlaşdıra bilər.
Əgər bir sıra baş gicəllənməsi tutmaları yaşamısınızsa, özünüzü daha təhlükəsiz etmək üçün edə biləcəyiniz şeylər var.
Bunlardan bəziləri:
- Evinizdə büdrəmə təhlükələrini, məsələn döşəmədəki xalçaları aradan qaldırın ki, yıxılma ehtimalınız daha az olsun.
- Əlamətləri pisləşdirə biləcək alkoqol, kofein və tütündən uzaq durun.
- Kifayət qədər maye için və yetərincə yatın.
- Baş gicəllənməsinə səbəb olan işıq, səs-küy və sürətli hərəkət kimi amillərdən xəbərdar olun və bunların ətrafında daha az olmağa və ya daha yavaş hərəkət etməyə çalışın.
Baş gicəllənməsinin mümkün fəsadları və ya riskləri nələrdir?
Baş gicəllənməsi ciddi bir problemin əlaməti kimi görünməyə bilər, lakin tez-tez baş gicəllənməsi yaşayırsınızsa, həkim mütəxəsissə müraciət etməyiniz vacibdir.
- Baş gicəllənməsi müalicə olunmazsa pisləşə biləcək tibbi vəziyyətlərin əlaməti ola bilər.
- Baş gicəllənməsi tarazlıq problemidir, yıxılma riskinizi və nəticədə xəsarət alma ehtimalınızı artırır.
- Baş gicəllənməsi nəqliyyat vasitələrini idarə etməyi sizin üçün təhlükəli edə bilər.
- Bəzən, baş gicəllənməsi işləməyi və ya gündəlik vəzifələrinizi və məsuliyyətlərinizi idarə etməyi çətinləşdirə bilər.
Kimdə baş gicəllənməsi ehtimalı daha yüksəkdir?
Yaşınız nə qədər çoxdursa, baş gicəllənməsi problemi ehtimalınız bir o qədər yüksəkdir. Yaşınız artdıqca, mümkün yan təsir kimi baş gicəllənməsinə səbəb olan dərmanları qəbul etmək ehtimalınız da artır.
Əgər keçmişdə baş gicəllənməsi tutması yaşamısınızsa, problemin yenidən baş vermə ehtimalı daha yüksəkdir.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
