Sidik kisəsində daş, sidik kisəsində minerallar toplananda və kiçik “daşlara” çevriləndə yaranır.
Əsasən yaşlı kişiləri təsir edən sidik kisəsi daşları narahatedici ola bilər, lakin bir sıra müalicə seçimləri mövcuddur.
Sidik daşı xəstəliyi haqqında
- Sidik kisəsi daşları ən çox 50 yaşdan yuxarı kişilərdə görülür.
- Daş əmələ gəlməsinin altında yatan tibbi vəziyyətlər adətən sidik kisəsi daşlarından məsuldur.
- Sidik kisəsi daşlarının əlamətləri sidik rəngində dəyişiklik və sidik çıxararkən ağrını əhatə edir.
- Sidik kisəsi daşları qadınlarda daha nadirdir.
- Sidik kisəsi daşları sidikdə qan görülməsinin səbəbi ola bilər.
Sidik kisəsində daş nədir?
Sidik kisəsi daşları, sidik çıxararkən sidik tamamilə çıxarılmadığı zaman sidik kisəsində toplanan müxtəlif minerallardan yarana bilər.
Vezik daşı və ya sistolit kimi də adlandırılan sidik kisəsi daşlarına mineral toplanması səbəb olur. Sidik çıxardıqdan sonra sidik kisəsi tamamilə boşaldılmazsa sidik kisəsi daşı yarana bilər.
Sidik kisəsində qalan sidik konsentrasiyalı hala gəlir və maye içindəki minerallər kristallara çevrilir. Bəzən bu daşlar hələ çox kiçik ikən atıla bilər.
Əks hallarda, sidik kisəsi daşları sidik kisəsi və ya ureterin (böyrəkdən sidik kisəsinə uzanan yol) divarına yapışa bilər.
Bu baş verərsə, yavaş-yavaş daha çox mineral kristalı toplanır və zamanla böyüyürlər.
Sidik kisəsi daşları bir müddət sidik kisəsində qala bilər və həmişə əlamətlərə səbəb olmur. Adətən fərqli bir tibbi səbəbdən dolayı rentgen çəkildiyində tapılırlar.
Böyük sidik kisəsi daşlarının urologiya mütəxəssisi tərəfindən çıxarılması lazım ola bilər.
Bəzən yalnız bir daş inkişaf edə bilər, digər hallarda bir qrup daş yarana bilər. Daşlar formaca dəyişir; bəziləri demək olar ki, kürəvi ikən digərləri nizamsız formalı ola bilər.
Ən kiçik sidik kisəsi daşları çılpaq gözlə güclə görünə bilər, lakin bəziləri təsiredici bir ölçüyə çata bilər.
Sidik kisəsində daş əlamətləri
Sidik kisəsi daşları dərhal əlamət verməyə bilər. Lakin daş sidik kisəsini qıcıqlandırırsa, simptomlar bunları əhatə edə bilər:
- Kişilərdə penisdə narahatlıq və ya ağrı
- Daha mütəmadi sidik çıxarma və ya axını dayandırma
- Sidik çıxarmağa başlamaq daha uzun çəkir
- Alt qarın bölgəsində ağrı
- Sidik çıxararkən ağrı və narahatlıq
- Sidikdə qan görülməsi
- Köpüklü və ya anomal dərəcədə tünd rəngli sidik
Sidik kisəsində daş niyə yaranır?
Sidik çıxardıqdan sonra sidik kisəsində sidik qaldıqda sidik kisəsi daşları böyüməyə başlayır.
Bu adətən tualet istifadə edərkən sidik kisəsinin tamamilə boşalmasına mane olan altında yatan tibbi vəziyyətdən qaynaqlanır.
Sidik kisəsinin tamamilə boşalmasına mane olan vəziyyətlər bunlardır:
Neyrogen Sidik Kisəsi: Sidik kisəsi ilə sinir sistemi arasında işləyən sinirlər, məsələn iflic və ya onurğa beyin zədələnməsində zərər görərsə, sidik kisəsi tam olaraq boşalmaya bilər.
Prostat Böyüməsi: Prostat böyümüşsə, üretraya təzyiq göstərə bilər və sidik kisəsində bir miktar sidik buraxaraq axının pozulmasına səbəb ola bilər.
Tibbi Cihazlar: Sidik kisəsi daşlarına kateterlər və ya digər tibbi cihazlar səbəb ola bilər.
Sidik Kisəsi İltihabı: Sidik yolu infeksiyaları və ya radiasiya müalicəsi sidik kisəsində daş əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər.
Böyrək Daşları: Böyrək daşları ureterlərdən aşağıya doğru hərəkət edə bilər və əgər keçə bilməyəcək qədər böyüksə sidik kisəsində qalır və tıxanmaya səbəb olur. Böyrək daşları, sidik kisəsi daşlarından daha yaygındır.
Sidik Kisəsi Divertikulu: Sidik kisəsi içində torba yarana bilər. Torbalar böyük ölçüyə çatarsa sidik tuta bilər və sidik kisəsinin tamamilə boşalmasını əngəlləyə bilər.
Sistosel: Qadınlarda sidik kisəsi divarı zəifləyə bilər və vajinaya qədər enə bilər; bu, sidik kisəsindən sidik axınını təsir edə bilər.
Risk faktorları
Aşağıda sidik kisəsi daşı riskini artıra biləcək faktorlardan bəziləri verilmişdir:
Yaş və Cins: Kişilər, xüsusən yaşlandıqca, qadınlardan daha tez-tez sidik kisəsi daşı inkişaf etdirir.
İflic: Ciddi onurğa beyin zədəsi olan və çanaq bölgəsində əzələ nəzarətini itirən insanlar sidik kisələrini tam olaraq boşalda bilməzlər.
Sidik Kisəsi Çıxışı Obstruksiyası: Sidiyin sidik kisəsindən çölə axınını əngəlləyən istənilən vəziyyətdir. Sidik kisəsini blokada edən bir neçə fərqli vəziyyət var, ən yaygın olanı prostat böyüməsidir.
Sidik Kisəsi Böyütmə Əməliyyatı: Qadınlarda sidik qaçırma müalicəsi üçün edilən əməliyyat növü sidik kisəsi daşlarına səbəb ola bilər.
Komplikasiyalar
Bəzi sidik kisəsi daşları heç bir əlamət verməsə də, çıxarılmazsa yenə də komplikasiyalara səbəb ola bilər. İki əsas komplikasiya bunlardır:
Xroniki Sidik Kisəsi Disfunksiyası: Ağrılı və narahatedici olan tez-tez sidik çıxarma. Bəzən sidik kisəsi daşları sidiyin bədəndən çıxmasını tamamilə əngəlləyə bilər.
Sidik Yolu İnfeksiyaları: Təkrarlanan çoxlu infeksiya görülə bilər.
Testlər və diaqnoz
Sidik kisəsi daşlarının diaqnozu bir sıra fərqli testi əhatə edə bilər:
Fiziki Müayinə: Bir urologiya mütəxəssisi, sidik kisəsinin böyüdüyünü hiss etmək üçün əllərini alt qarın üzərinə qoya bilər. Prostatın böyümüş olub olmadığını yoxlamaq üçün rekturnu müayinə edə bilər.
Sidik Analizi: Bir sidik nümunəsi qan, bakteriya və kristallaşmış mineral əlamətləri baxımından test edilə bilər.
Spiral Kompüter Tomoqrafiyası (KT): KT taramaları, daxili orqanların ətraflı təsvirini yaratmaq üçün çoxlu rentgen təsvirini birləşdirir.
Ultrason: Səsi daxili orqanlardan əks etdirərək təsvir yaradır.
Rentgen: Rentgendə hər növ sidik kisəsi daşı görülmür.
İntravenöz Pyeloqram: Damarlara xüsusi maye yeridilir və bu maye böyrəklərə və sidik kisəsinə doğru irəliləyir. Böyrək daşı əlamətlərini axtarmaq üçün prosedur boyu rentgen çəkilir.
Sidik kisəsi daşlarının müalicəsi
Sidik kisəsi daşları hələ kiçik ikən müəyyən edilərsə, içilən su miqdarını artırmaq onları təbii yolla bədəndən atmaq üçün kifayət edə bilər.
Sidiklə atıla bilməyəcək qədər böyüklərsə, sidik kisəsi daşlarının müalicəsi onları parçalamağı və ya əməliyyatla çıxarmağı əhatə edir.
Sidik kisəsi daşlarını qırmaq
Sistolitolapasi adlanan prosedurda, ucunda kamera olan nazik bir boru ilə üretraya (penisin ucunda və ya vajinanın üstündə yerləşən açıq) daxil olunur. Daşlar bu boru köməyilə parçalana bilər.
Həkim, daşları yumadan (və ya vakumlamadan) əvvəl qırmaq üçün lazer, ultrason və ya kiçik alət istifadə edəcək. Bu əməliyyat anesteziya altında həyata keçirilir.
Sistolitolapsidən yaranan komplikasiyalar nadirdir, lakin sidik kisəsi divarındakı cırıqları və infeksiyaları əhatə edə bilər.
Əməliyyat
Daşlar sistolitolapasi ilə qırıla bilməyəcək qədər böyüklərsə, cərrahi alternativ müalicə seçimidir. Cərrah, qarındakı kəsikdən sidik kisəsinə girəcək və sidik kisəsi daşlarını çıxaracaq. İstənilən cərrahi prosedur bəzi risklarla gəlir, ona görə də sistolitolapasi həmişə ilk terciхdir.
Sidik kisəsin daş-ın qarşısını necə ala bilərik?
Sidik kisəsi daşlarına bir sıra tibbi xəstəliklər səbəb olduğundan, bunları qarşısını almanın müəyyən bir yolu yoxdur. Bununla belə, bir şəxs hər hansı qəribə sidik simptomları (ağrı, rəng dəyişikliyi, qan) yaşarsa, vaxt itirmədən tibbi məsləhət alınması tövsiyə edilir.
Bol miqdar maye içmək, inkişaf etməkdə olan daşların parçalanmasına da kömək edəcək.
Sidik yolu infeksiyası olan bəzi insanlar, sidik çıxardıqdan sonra sidik kisəsində sidik qaldığını hiss edirlər. Bu hallarda, ilk cəhddən 10-20 saniyə sonra yenidən sidik çıxarmağı cəhd etmək ən yaxşısıdır. Buna “ikili sidik çıxarma” deyilir və daş əmələ gəlməsinin qarşısını almağa kömək edə bilər.
Bəzi araşdırmalara görə, artıq genişlənmiş prostatınız varsa, sidik çıxararkən oturmanın sidik kisəsinin tamamilə boşaldıldığından əmin olmağa kömək etdiyini deyir. Bu da sidik kisəsi daşlarının yaranmasının qarşısını alır və ya yavaşladır.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
