Sidik yolu infeksiyası, sidik yollarının bakteriya, göbələk və ya viruslarla infeksiyaya uğraması nəticəsində yaranan rahatsızlıqdır.
Sidik yolu infeksiyaları demək olar ki, hər yaşda qadınlarda və ya kişilərdə görülə bilər. Sidik yolu infeksiyalarına müdaxilə edilmədiyi təqdirdə insanın həyat keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə mənfi təsir edə bilər.
Sidik yolu infeksiyası böyrəklərdə, sidik kisəsində, ureterlərdə və ya sidik sisteminin hər hansı bir yerində baş verə biləndir. Qadınlar kişilərə nisbətən sidik yolu infeksiyası inkişaf etdirmə baxımından daha yüksək risk qrupunda yer alır.
Sidik yolu infeksiyalarının müalicəsində adətən antibiotik dərmanlar üstünlük verilir.
Bununla yanaşı, hər sidik yolu infeksiyası növü fərqli əlamətlərə səbəb ola bilər və fərqli müalicə seçimləri tələb edə bilər.
Sidik yolu infeksiyası nədir?
Sidik yolu infeksiyası, sidik yolunun hər hansı bir yerində görülə bilən bakterial infeksiya vəziyyəti kimi təyin edilə bilir. Sidik yolu infeksiyasının müxtəlif növləri mövcuddur. Bunlara uretrit, sistit və pyelonefrit kimi toxuna bilərik.
Sidiyi sidik kisəsindən çölə atmağa kömək edən boruda baş verən infeksiya uretrit kimi bilinir. Sidik kisəsində baş verən infeksiya vəziyyəti isə sistit kimi təyin olunur.
Xüsusilə sidik yollarındakı genetik pozğunluq nəticəsində sidiyin sidik kisəsindən böyrəklərə doğru geri qaçması səbəbindən böyrəklərdə görülə bilən infeksiya növü isə pyelonefrit kimi bilinir.
Sidik yolu infeksiyaları qadınlarda daha çox görülən rahatsızlıqlardır. Bununla yanaşı uşaqlarda da tez-tez görülə bilir.
Xəstəliyin geniş yayılmış əlamətləri arasında tez-tez sidiyin gəlməsi, qızdırma, yorğunluq, sidik edərkən yaranan yanma və ağrı hissi və pis qoxulu sidik kimi simptomlar yer alır.
Normal şəraitdə steril vəziyyətdə olan sidik və sidik yolları, şəxsin bakteriya, göbələk və virus kimi mikroorqanizmlərlə infeksiyaya uğraması halında ortaya çıxa bilir.
Sidik yolu infeksiyası səbəbləri
Sidik yolu infeksiyaları ümumi olaraq müxtəlif bakteriyalar uretra yolu ilə sidik yoluna daxil olduqları və sidik kisəsində çoxalmağa başladıqları zaman ortaya çıxır.
Normal şəraitdə üriner sistem bu cür mikroorqanizmləri çöldə saxlamaq üçün inkişaf etmiş olsa da bəzi hallarda qarşısını ala bilməyə bilər. Bu kimi hallarda bakteriyalar sidik yoluna yapışaraq infeksiyanın inkişafına yol aça bilərlər.
Sidik yolu infeksiyaları adətən bakteriya mənşəli ola bildikləri kimi nadir hallarda da göbələk, virus və parazitlər səbəbindən də ortaya çıxa bilər. İnfeksiyaya səbəb ola bilən ən tez-tez rastlanılan bakteriya isə Escherichia Coli olur.
Sidik yolu infeksiyalarına səbəb ola biləcək müxtəlif amillər mövcuddur. Bunlar arasında hamiləlik, immunitet sisteminin zəif olması, sidik yolu normallaşmalar, cinsi təmas və sidik yolunda daş olması sayıla bilər.
Sidik yolu infeksiyaları qadınlarda daha tez-tez görülür. Qız uşaqlarında da oğlan uşaqlarına nisbətən daha çox rastlanır.
Sidik yolu infeksiyası əlamətləri
Sidik yolu infeksiyalarının əlamətləri infeksiyanın yoluxma yoluna, şəxsin yaşına və inkişaf etdiyi bölgəyə görə dəyişiklik göstərə bilir.
Bununla yanaşı sidik yolu infeksiyaları hər halda əlamət verməyə bilər.
Sidik yolu infeksiyalarının bəzi əhəmiyyətli əlamətlərinə bu şəkildə toxuna bilərik:
- Sidik edərkən yanma hissi
- Tez-tez və az miqdarda sidik etmə
- Qoxulu sidik
- Güclü və davamlı sidik etmə istəyi
- Qusma
- Çəki itkisi
- Qarın ağrısı
- Yüksək qızdırma
- Sidikdə qan əlaməti
- Qadınlarda xüsusilə pelvisin mərkəzində və qasıq sümüyü ətrafında görülən pelvik ağrı
- Qırmızı, parlaq çəhrayı və s. rənglərdə görülə bilən sidik
Sidik yolu infeksiyası risk faktorları
Sidik yolu infeksiyaları xüsusilə qadınlarda daha tez-tez görülür. Bir çox qadın həyatı boyu sidik yolu infeksiyasından əziyyət çəkə bilir. Bu səbəbdən sidik yolu infeksiyaları risk faktorlarını qadınlar açısından və ümumi olaraq deyə bildərik.
Sidik yolu infeksiyasının qadınlara məxsus risk faktorları arasında cinsi aktivlik, bəzi doğumlara nəzarət növləri, qadın anatomiyası və menopoz dövrü göstərilə bilər.
Sidik yolu infeksiyaları digər əhəmiyyətli risk faktorlarına isə bu şəkildə toxuna bilərik:
- Sidik yollarında görülə bilən anormallıqlar
- Kateter istifadəsi səbəbli infeksiyalar
- Sidik yollarında görülən tıxanıqlıqlar. Bu tıxanıqlıqlar genişlənmiş prostat və ya böyrək daşları səbəbli ola bilər.
- Sidik yolu cərrahi əməliyyatları
- İmmunitet sisteminin diabet və digər bəzi əhəmiyyətli xəstəliklər səbəbindən zəifləmiş olması. Bir mənada immunitet sisteminin aşağı olması.
Sidik Yolu infeksiyası diaqnoz və müalicə üsulları
Sidik yolu infeksiyası sidik yollarında baş verən infeksiya növü olduğundan diaqnoz qoyulmasında ən təsirli üsul sidik analizidir.
İnfeksiyadan şübhələnilən xəstəyə diaqnoz qoyula bilməsi üçün əvvəlcə sidik analizi aparılır.
Sidik nümunəsinin təhlil edilməsi, sidik kultura testi, sidik yolunun kompüter tomoqrafiyası kimi müxtəlif görüntüləmə sistemləri ilə izlənməsi və sidik kisəsinin içinin görüntülənməsi üçün sistoskop istifadəsi müxtəlif diaqnoz üsulları arasında göstərilə bilər.
Sidik yolu infeksiyaları üçün ilk addım müalicə üsulu isə adətən antibiotik istifadəsi olur. Dərman istifadəsi xəstənin ümumi səhiyyə vəziyyətinə və sidikdə olan bakteriya növünə görə dəyişiklik göstərə bilər.
Sidik yolu infeksiyaları müəyyən bölgədə məhdud qalmış və komplikasiyasız inkişaf göstərmiş isə asanlıqla müalicə edilə bilər.
Ancaq bəzi hallarda infeksiya ciddi komplikasiyalara da səbəb ola bilər. Xüsusilə üst sidik yolu infeksiyaları erkən dövrdə müalicə edilməzsə böyrəkdə daimi zərərlərə belə səbəb ola bilər.
Antibiotik istifadəsi ilə sidik yolu infeksiyası müalicəsində xəstənin əlamətləri dərman istifadəsinə başladıqdan bir neçə gün sonra düzəlməyə başlamalıdır.
Dərman müalicəsi xəstədə hər hansı infeksiya əlaməti qalmayana qədər davam etməlidir. Əks hallarda infeksiya geri gələ bilər. Sidik yolu infeksiyasının böyrəklərdə görüldüyü hallarda isə xəstəxanada müalicə lazım ola bilər.
Sidik yolu infeksiyasının qarşısını necə ala bilərik?
Sidik yolu infeksiyası riskini azalda bilmək üçün xəstəliyə tutulmadan bəzi tədbirlər alına bilər. Rahatsızlıq qadınlarda daha tez-tez görülsə də cəmiyyətdəki əksər insanı həyatının bir dövrində təsir edir.
Bu səbəbdən əhəmiyyətli görülən bir sıra tədbirlərin alınması infeksiya riskini azalda bilmək üçün lazımdır.
Xüsusilə bol su istifadəsi sidiyin seyreltilməsinə kömək edir və daha tez-tez sidiyə çıxılmasını təmin edərək infeksiya hələ başlamadan bakteriyaların çölə atılmasına kömək edir.
Cinsi əlaqədən dərhal sonra sidik kisəsinin boşaldılması da bakteriyaların təmizlənməsinə töhfə verə bilər. Uretranı qıcıqlandıra biləcək məhsullardan qaçınmaq da digər əhəmiyyətli məsələdir.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
