Varikosel əməliyyatı (varikoselektomiya), xayada müşahidə edilən və sonsuzluğa səbəb ola bilən varikosel (xaya venalarının anormal genişlənməsi) vəziyyətinin cərrahi yolla müalicə edilməsidir.
Bu əməliyyat, genişlənmiş damarların bağlanması və ya tıxanması yolu ilə qan axınını tənzimləmək məqsədi daşıyır. Varikoselektomiya, adətən ağrını aradan qaldırmaq, xaya funksiyalarını yaxşılaşdırmaq və sonsuzluq problemini həll etmək üçün tətbiq olunur.
Əməliyyat üsulları arasında açıq cərrahiyyə, laparoskopik cərrahiyyə və embolizasiya mövcuddur. Əməliyyatdan sonrakı sağalma prosesi adətən qısa və problemsiz keçir, lakin hər cərrahi müdaxilədə olduğu kimi, bəzi risklər və fəsadlar da ola bilər.
Varikosel əməliyyatı (varikoselektomiya) nədir?
Varikosel əməliyyatı, tibbi adı ilə varikoselektomiya, xayalıq kisəsində (skrotum) yerləşən venaların anormal şəkildə genişlənməsi nəticəsində yaranan varikosel xəstəliyinin müalicəsində istifadə olunan cərrahi bir üsuldur.
Varikosel, kişilərdə xayaları qidalandıran venaların anormal şəkildə genişlənməsi vəziyyətidir.
Bu genişlənmə, ayaqlardakı varikoz damar genişlənməsinə bənzər şəkildə, venalardakı qan axınının pozulmasına səbəb olur.
Adətən sol xayada daha tez-tez rast gəlinir. Varikosel, sonsuzluğa səbəb ola bilən əhəmiyyətli bir sağlamlıq problemidir.
Venalardakı genişlənmə, xayaların temperaturunun artmasına və nəticədə sperma istehsalının mənfi təsirlənməsinə gətirib çıxara bilər.
Varikosel əməliyyatı (varikoselektomiya) nə üçün edilir?
Varikosel əməliyyatı (varikoselektomiya), xayanı qidalandıran damarların genişlənməsi nəticəsində yaranan varikosel xəstəliyinin müalicəsində müxtəlif səbəblərlə tətbiq olunur.
Varikoselektomiya əməliyyatının başlıca səbəbləri bunlardır:
- Sonsuzluq (İnfertillik): Varikosel, kişi sonsuzluğunun ən çox rast gəlinən səbəblərindən biridir. Genişlənmiş damarlar xayalarda qan dövranını pozaraq sperma istehsalına mənfi təsir göstərə bilər. Əməliyyat, sperma keyfiyyətini və miqdarını yaxşılaşdıraraq məhsuldarlığı artırmaq məqsədi daşıyır.
- Xaya Ağrısı: Varikosel bəzi kişilərdə xayalarda, qasıqda və ya skrotumda (xayalıq kisəsi) ağrıya və ya narahatlığa səbəb ola bilər. Əməliyyat bu ağrını aradan qaldırmaq üçün edilir.
- Xayanın Kiçilməsi (Atrofiya): Xüsusilə yeniyetməlik dövründə varikosel, xayanın böyüməsində ləngiməyə və ya xayalarda kiçilməyə səbəb ola bilər. Əməliyyat, xayaların normal ölçüsünə qayıtmasına kömək etmək məqsədilə aparılır.
- Sperma Parametrlərində Pozğunluq: Aparılan sperma analizində (spermoqramma) sperma sayında, hərəkətliliyində və ya quruluşunda pozğunluqlar aşkar edildikdə əməliyyat tövsiyə oluna bilər.
- Hormonal Pozğunluqlar: Varikosel bəzi hallarda testosteron hormonunun səviyyəsini aşağı sala bilər və əməliyyat bu səviyyələri normallaşdıra bilər.
Varikosel əməliyyatı adətən kişi sonsuzluğunu müalicə etmək, ağrını aradan qaldırmaq və ya xaya kiçilməsini düzəltmək məqsədilə həyata keçirilir.
Əməliyyat qərarı, xəstənin vəziyyətinə və urologiya mütəxəssisinin qiymətləndirməsinə əsasən verilir.
Varikosel əməliyyatı necə edilir?
Varikosel əməliyyatı (varikoselektomiya), xayanı qidalandıran damarlardakı anormal genişlənmələri aradan qaldırmaq üçün tətbiq edilən cərrahi bir müdaxilədir.
Əsas məqsəd, qanın xayalardan normal şəkildə axmasını təmin edərək, varikoselin yaratdığı problemləri aradan qaldırmaqdır.
Varikoselektomiya adətən aşağıdakı üsullarla həyata keçirilir:
- Açıq Cərrahiyyə (Qasıq Cərrahiyyəsi):
- Qasıq nahiyəsindən kiçik bir kəsik edilir.
- Bu kəsikdən spermatik kord (xayaya gedən damar və sinirləri ehtiva edən quruluş) tapılır.
- Genişlənmiş və varikozlaşmış venalar digər strukturlardan ayrılaraq bağlanır və kəsilir.
- Qan axını sağlam damarlar vasitəsilə təmin edilir.
- Laparoskopik Cərrahiyyə:
- Qarın boşluğunda kiçik kəsiklər açılaraq, nazik bir kamera (laparoskop) və cərrahi alətlərdən istifadə olunur.
- Laparoskopik üsul daha az invazivdir və daha sürətli sağalma təmin edir.
- Lakin varikosel əməliyyatlarında daha az üstünlük verilən bir üsuldur.
- Mikroskopik varikosel əməliyyatı
- Bu üsulda qasıq nahiyəsindən kiçik bir kəsik edilir.
- Əməliyyat mikroskop vasitəsilə həyata keçirilir.
- Bu texnika, damarların daha dəqiq görülməsini və bağlanmasını təmin edir.
- Ətrafdakı toxumalara (xaya arteriyası, limfatik damarlar) zərər vermə riskini azaldır.
- Hazırda varikosel əməliyyatlarında ən çox üstünlük verilən üsuldur.
Varikosel (Varikoselektomiya) əməliyyatından sonra
Varikosel (varikoselektomiya) əməliyyatından sonrakı dövr diqqətli bir izləmə və qulluq tələb edir. Varikosel əməliyyatından sonra diqqət edilməli olanlar:
Əməliyyatdan sonrakı ilk günlər:
- Ağrının İdarə Olunması: Əməliyyatdan sonra ağrı normaldır. Həkiminizin təyin etdiyi ağrıkəsiciləri mütəmadi olaraq istifadə edin.
- Yaraya Qulluq: Əməliyyat nahiyəsini təmiz və quru saxlayın. Həkiminizin tövsiyə etdiyi şəkildə sarğı qoyun. İnfeksiya əlamətlərinə (qızartı, şişkinlik, artan ağrı, irin və s.) diqqət yetirin.
- Şişkinlik və Göyərmə: Skrotumda şişkinlik və göyərmə ola bilər. Bu, adətən normaldır və zamanla azalır. Soyuq kompres tətbiqi bu vəziyyəti yüngülləşdirə bilər.
- Dəstək: Həkiminizin tövsiyəsinə uyğun olaraq skrotumu dəstəkləmək üçün sıx alt paltarları və ya xüsusi bir dəstəkləyicidən istifadə edə bilərsiniz.
Əməliyyatdan sonrakı ilk həftələr:
- Fəaliyyət Məhdudiyyəti: İlk bir neçə həftə ağır yük qaldırmaqdan, yorucu məşqlərdən və uzun müddət ayaq üstə qalmaqdan çəkinin. Tədricən normal fəaliyyətlərə qayıtmağa başlaya bilərsiniz.
- Cinsi Əlaqə: Həkiminiz icazə verənə qədər cinsi əlaqədən uzaq durun. Adətən 1-2 həftədən sonra cinsi əlaqəyə icazə verilir.
- Duş: Həkiminizin göstərdiyi müddətdən sonra duş qəbul edə bilərsiniz. Adətən əməliyyatdan 3-4 gün sonra duş qəbul etmək olar. Ancaq tikişlər sökülmədən vanna qəbul edilməməlidir.
- Nəzarət Görüşləri: Həkiminizin təyin etdiyi nəzarət görüşlərinə mütəmadi olaraq gedin.
Uzunmüddətli dövr:
- Əksər xəstələr varikosel əməliyyatından sonra sağalır və normal həyatlarına qayıdırlar. Lakin həkiminizin tövsiyələrinə əməl etməyiniz və müntəzəm nəzarətdən keçməyiniz vacibdir.
- Sperma Analizi: Əməliyyatdan sonra məhsuldarlıq vəziyyəti haqqında məlumat almaq üçün həkiminizin tövsiyə etdiyi vaxtlarda (adətən 3 və 6 aydan sonra) sperma analizi (spermoqramma) verin.
Varikosel əməliyyatı haqqında tez-tez verilən suallar
Varikosel əməliyyatının qiyməti
Varikosel əməliyyatının qiymətləri, cərrahi üsula, xəstəxananın yerləşdiyi yerə, həkimin təcrübəsinə və digər amillərə görə dəyişə bilər.
Varikosel əməliyyatı üçün hansı həkimə müraciət etmək lazımdır?
Varikosel əməliyyatı üçün urologiya mütəxəssisinə (uroloqa) müraciət etməlisiniz. Urologiya mütəxəssisləri, kişi reproduktiv sistemi və sidik yolu xəstəlikləri sahəsində ixtisaslaşmış həkimlərdir.
Hansı xəstələr üçün varikosel əməliyyatı qərarı verilir?
Varikosel əməliyyatı qərarı, xəstənin vəziyyətinə və varikoselin şiddətinə görə dəyişir. Ümumilikdə, aşağıdakı hallarda varikosel əməliyyatı tövsiyə edilə bilər:
- Sonsuzluq (İnfertillik): Varikosel diaqnozu qoyulmuş və sperma parametrləri pozulmuş, sonsuzluq problemi yaşayan kişilərdə əməliyyat tövsiyə oluna bilər. Xüsusilə gənc kişilərdə və gələcəkdə uşaq sahibi olmaq istəyənlərdə bu vəziyyət vacibdir.
- Xaya Atrofiyası (Kiçilməsi): Varikosel, təsirlənmiş xayada kiçilməyə səbəb ola bilər. Xaya ölçülərində nəzərəçarpan bir kiçilmə olan xəstələrdə əməliyyat düşünülə bilər.
- Ağrı: Varikosel səbəbiylə daimi və ya təkrarlanan ağrı çəkən xəstələrdə əməliyyat, ağrını yüngülləşdirmək üçün bir seçim ola bilər.
- Aydın Semptomlar: Skrotumda (xayalıq kisəsi) aydın şişkinlik, genişlənmiş damarlar və ya narahatlıq hissi kimi simptomları olan xəstələrdə əməliyyat düşünülə bilər.
- Sperma parametrlərində pisləşmə: Xəstənin sperma parametrlərində problem varsa, əməliyyat edilib-edilməməsi müzakirəlidir. Sperma parametrlərinin qiymətləndirildiyi spermoqramma analizinin aparılması müalicədə həlledici rol oynayır.
- Gənc kişilərdə və gələcəkdə uşaq sahibi olmaq istəyənlərdə: Subay kişilərdə aşkar varikosel varsa, eyni tərəfdəki xayanın ölçülərində kiçilmə və sperma analizində normal dəyərlərdən aşağı sperma keyfiyyəti aşkar edildikdə varikosel əməliyyatı tövsiyə edilə bilər.
Vacib Qeyd: Varikosel əməliyyatı qərarı, bir urologiya mütəxəssisi tərəfindən aparılacaq ətraflı müayinə və qiymətləndirmə nəticəsində verilməlidir. Hər bir xəstə üçün ən uyğun müalicə üsulu, fərdi vəziyyətə görə təyin edilir.
Varikosel təkrarlanırmı?
Varikosel müalicəsi üçün müxtəlif üsullar mövcud olsa da, mikrocərrahi texnika ilə həyata keçirilən əməliyyatlarda təkrarlanma (residiv) ehtimalı demək olar ki, yox dərəcəsindədir.
Varikoselin sağalma müddəti nə qədərdir?
Mikrocərrahi üsulla edilən əməliyyatdan sonra xəstə 2-3 gün ərzində gündəlik işlərinə, 1 həftə-10 gün ərzində isə iş həyatına qayıda bilər. Yüksək səy tələb edən fəaliyyətlər və məşqlər üçün isə 4-6 həftəlik bir müddət lazım ola bilər.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
