Mədədə polip mədənin daxili səthində əmələ gələn anormal toxuma böyümələridir. Adətən xoşxassəlidir, yəni xərçəng deyil. Lakin bəzi polip növləri zamanla mədə xərçənginə səbəb ola bilər.
Çox vaxt əlamət vermir və rutin endoskopik müayinələr zamanı təsadüfən aşkar edilir. Lakin bəzi hallarda mədə ağrısı, ürək bulanması, qusma və qanaxma kimi simptomlar yarada bilər.
Mədədə polip nədir?
Mədənin daxili səthində (mukoza) əmələ gələn anormal toxuma böyümələridir. Bu böyümələr müxtəlif ölçü və formalarda ola bilər.
Poliplərin əksəriyyəti kiçik və saplıdır, yəni nazik sap ilə mədə divarına bağlıdır. Bəzi poliplər isə geniş əsaslı və düz ola bilər.
Adətən xoşxassəlidir, yəni xərçəng deyil. Lakin bəzi kolon polip növləri zamanla mədə xərçənginə çevrilə bilər. Bu səbəbdən erkən diaqnoz və izlənməsi vacibdir.
Mədə poliplərinin növləri
Mikroskop altında araşdırıldıqda müxtəlif növlərə ayrılır.
Ən çox görülən poliplər bunlardır:
Hiperplastik poliplər: Ən çox görülən növdür. Adətən poliplər xoşxassəli və kiçikdir.
Fundik bez polipləri: Mədənin fundus adlanan yuxarı hissəsində meydana çıxır. Adətən xoşxassəlidir.
Adenomatöz poliplər: Xərçəng öncəsi kimi qəbul edilir və zamanla mədə xərçənginə çevrilə bilər.
Karsinoid şişlər: Nadir görülən neyroendokrin şiş növüdür.
Mədədə polip əlamətləri
Çox vaxt əlamət vermir və rutin endoskopik müayinələr zamanı poliplərin varlığı təsadüfən aşkar edilir.
Lakin bəzi hallarda aşağıdakı əlamətlərə səbəb ola bilər:
- Mədə ağrısı
- Ürək bulanması və qusma
- İştahsızlıq
- Çəki itkisi
- Anemiya: (Qanaxma səbəbindən)
- Nəcisdə qan: (Qanaxma səbəbindən)
- Mədədə dolğunluq hissi: (Böyük poliplərdə)
- Qarın ağrısı
Mədə polipləri nə səbəbdən əmələ gəlir?
Poliplərin əmələ gəlməsinin səbəbləri tam olaraq bilinmir. Lakin bəzi faktorların riskini artıra biləcəyi düşünülür:
Yaş: Yaşla birlikdə olan poliplər xüsusilə daha çox görülür.
Helikobakter pilori infeksiyası: Bu bakteriya mədə iltihabına və mədə xərçənginə səbəb ola bilər və poliplərin əmələ gəlməsini də artıra bilər.
Ailə tarixçəsi: Ailədə genetik faktorlar və ya mədə xərçəngi tarixçəsi olan şəxslərdə risk daha yüksəkdir.
Siqaret çəkmək: Siqaret çəkmək riski artıra bilər.
Xroniki qastrit: Mədə qişasının uzunmüddətli iltihablanması riski artıra bilər.
Pəhriz: Duzlu və emal edilmiş qidalar baxımından zəngin pəhriz riski artıra bilər.
Mədə polipləri necə diaqnoz edilir?
Adətən yuxarı qastrointestinal endoskopiya ilə diaqnoz edilir. Bu əməliyyat zamanı nazik, çevik boru (endoskop) ağızdan yemək borusuna, mədəyə və on iki barmaq bağırsağına ötürülür. Endoskopun ucunda kamera var və bu kamera mədənin daxili səthinin görüntülənməsini təmin edir.
Endoskopiya zamanı poliplər aşkar edilirsə, biopsiya alınaraq mikroskop altında araşdırıla bilər. Bu, poliplərin səbəblərini, növünü və xərçəng olub-olmadığını müəyyən etməyə kömək edir.
Mədədə polip müalicəsi
Müalicəsi poliplərin növünə, ölçüsünə, sayına və xərçəng riskinə görə dəyişir.
Kiçik və xoşxassəli poliplər: Adətən müalicə tələb etmir, lakin müntəzəm olaraq izlənilir.
Böyük və ya xərçəng öncəsi poliplər: Endoskopik olaraq çıxarılır.
Xərçəng polipləri: Cərrahi olaraq çıxarılır.
Endoskopik polip çıxarma üsulları:
Polipektomiya: Poliplər endoskopun ucunda olan kiçik alətlər istifadə edilərək çıxarılır.
Endoskopik mukozal rezeksiya (EMR): Daha böyük poliplərin çıxarılması üçün istifadə edilir.
Endoskopik submukozal disseksiya (ESD): Geniş əsaslı və düz poliplərin çıxarılması üçün istifadə edilir.
Mədə poliplərinin qarşısını necə almaq olar?
Polipin inkişaf və əmələ gəlməsini tamamilə qarşısını almaq mümkün olmasa da, riski azaltmaq üçün bəzi tədbirlər ala bilərsiniz:
Sağlam qidalanma: Meyvə, tərəvəz və tam taxıllar baxımından zəngin pəhriz tətbiq edin. Duzlu və emal edilmiş qidalardan qaçın.
Siqareti buraxın: Siqaret çəkmək riski artırır.
Helikobacter pilori infeksiyasını müalicə edin: Helikobakter pilori infeksiyası varsa, həkiminizin tövsiyə etdiyi şəkildə müalicə olun.
Müntəzəm sağlamlıq yoxlamaları: Xüsusilə 50 yaşından sonra müntəzəm olaraq endoskopiya yoxlaması aparmaq erkən diaqnoza kömək edə bilər.
Bu məqalə ümumi məlumat məqsədilə hazırlanmışdır. Fərdi tibbi məsləhət üçün qastroenteroloq mütəxəssis həkimə müraciət edin.
