Şəkərli diabet dünya üzrə milyonlarla insanı təsir edən xroniki xəstəlikdir. Tip 2 diabet, mədəaltı vəzinin kifayət qədər insulin istehsal edə bilməməsi və ya bədənin insulini düzgün istifadə edə bilməməsi nəticəsində yaranan metabolik pozğunluqdur.
Qan şəkəri səviyyələrinin nəzarətsiz şəkildə yüksəlməsinə səbəb olan bu xəstəlik, zaman keçdikcə ciddi sağlamlıq problemlərinə yol aça bilər.
Tip 2 diabet nədir?
Tip 2 diabet, insulin müqaviməti ilə xarakterizə olunan şəkər xəstəliyinin bir növüdür. Mədəaltı vəzi insulin istehsal etsə də, bədən hüceyrələri bu hormonu effektiv şəkildə istifadə edə bilmir.
Bu vəziyyət qan şəkəri səviyyələrinin yüksəlməsinə və zaman keçdikcə orqanlara zərər verməsinə səbəb ola bilər.
Tip 2 diabetin əlamətləri nələrdir?
Tip 2 diabetin əlamətləri adətən yavaş-yavaş ortaya çıxır və erkən mərhələlərdə fərq edilməsi çətin ola bilər.
Lakin aşağıdakı əlamətlər tip 2 diabet baxımından xəbərdaredici ola bilər:
- Tez-tez sidiyə çıxma
- Həddindən artıq susuzluq və ağız quruluğu
- Ani çəki itkisi və ya çəki artımı
- Görmə problemləri (bulanıq görmə)
- Yorğunluq və zəiflik
- Dəri yaralarının gec sağalması
- Tez-tez infeksiya keçirmə
- Əllərdə və ayaqlarda uyuşma və ya qarışqa gəzməsi
Bu əlamətlərdən bir və ya bir neçəsinə malik olsanız, endokrinoloq həkim ilə məsləhətləşməniz vacibdir.
Tip 2 diabetin səbəbləri nələrdir?
Tip 2 diabet həm genetik, həm də ətraf mühit faktorlarından qaynaqlanır. Ən yaygın səbəblər bunlardır:
- Genetik meyllilik: Ailədə diabet tarixi olan şəxslərdə tip 2 diabet inkişaf riski daha yüksəkdir.
- Piylənmə: Həddindən artıq çəki insulin dirəncinə səbəb ola bilər.
- Hərəkətsiz həyat tərzi: Fiziki aktivliyin az olması insulinin təsirini azalda bilər.
- Sağlam olmayan qidalanma: Şəkər və emal edilmiş qidalarla dolu qidalanma düzəni qan şəkərinin yüksəlməsinə səbəb ola bilər.
- İnsulin müqaviməti: Bədən hüceyrələrinin insulinə qarşı həssaslığını itirməsi tip 2 diabetin əsas səbəblərindən biridir.
Tip 2 diabet diaqnozu
Diabet diaqnozu müxtəlif testlərdən istifadə etməklə qoyulur. Qlükoza serum plazması nədir? kimi suallar da diabet diaqnozunda mühüm rol oynayan testlərlə bağlıdır. Ən yaygın testlər:
- Acqarın qan şəkəri testi: 8 saatlıq acqarından sonra alınan qan nümunəsində qlükoza səviyyəsinin ölçülməsi.
- Oral qlükoza tolerantlığı testi (OGTT): Şəkərli içki qəbul edildikdən sonra müəyyən zaman aralıqlarında qan şəkəri səviyyəsinin ölçülməsi.
- HbA1c testi: Son 2-3 ay ərzindəki orta qan şəkəri səviyyəsini göstərən test.
- Sidik testi: Sidikdə qlükoza neqativ nə deməkdir? sualının cavabı bədəndə həddindən artıq qlükoza olub-olmamasını göstərən göstəricidir.
Tip 2 diabeti idarə etməyin yolları və müalicəsi
Diabet düzgün idarə edildikdə nəzarət altına alına bilər.
- Qidalanma düzəninin dəyişdirilməsi
- Müntəzəm məşq edilməsi
- İnsulin və ya diabet dərmanlarının istifadəsi
- Stress idarəetməsi
- Qan şəkəri səviyyələrinin müntəzəm nəzarəti
Tip 2 diabet və qidalanma
Diabet xəstələri üçün qidalanma böyük əhəmiyyət daşıyır. Tip 2 şəkər xəstələri nə yeməlidir? sualının cavabı aşağıdakı qida qruplarında yer alır:
- Tam taxıllar
- Tərəvəz və yaşıllıqlar
- Protein mənbələri (balıq, toyuq, yumurta, paxlalılar)
- Sağlam yağlar (zeytun yağı, avokado, quru meyvələr)
- Şəkər tərkibi aşağı meyvələr (alma, armud, çiyələk)
Tip 2 diabet pəhriz siyahısı fərdi olaraq hazırlanmalıdır. Bu səbəbdən qidalanma mütəxəssisi ilə məsləhətləşmək tövsiyə olunur.
Uşaqlarda şəkər Xəstəliyi
Uşaqlarda diabet tip 1 diabet kimi tanınsa da, son illərdə uşaqlarda da tip 2 diabet hallarının artdığı müşahidə edilir. Uşaqlarda şəkər xəstəliyinin əlamətləri bunlardır:
- Tez-tez sidiyə çıxma
- Həddindən artıq susuzluq
- İzah edilməyən çəki itkisi
- Yorğunluq
Bu əlamətlər fərq edildikdə həkimlə məsləhətləşmək böyük əhəmiyyət daşıyır.
Tip 2 diabetin səbəb olduğu komplikasiyalar
Diabet nəzarət altına alınmadıqda müxtəlif komplikasiyalara yol aça bilər:
- Ürək xəstəlikləri və yüksək tansiyon
- Böyrək çatışmazlığı
- Görmə itkisi (diabetik retinopatiya)
- Sinir zədələnməsi (neyropatiya)
- Ayaq xoralarıu və infeksiyalar
Diabetin səbəb olduğu bu komplikasiyalar erkən diaqnoz və müntəzəm təqiblə qarşısı alına bilər.
Tez-tez verilən suallar
Şəkər xəstəsi tip 2 nə deməkdir?
Tip 2 diabet, bədənin insulinə müqavimət göstərməsi və ya kifayət qədər insulin istehsal etməməsi nəticəsində qan şəkəri səviyyələrinin yüksəlməsi ilə ortaya çıxan xəstəlikdir.
Tip 1 və tip 2 diabet arasındakı fərq nədir?
Tip 1 diabet adətən uşaqlıq dövründə ortaya çıxır və immun sisteminin mədəaltı vəzindəki insulin istehsal edən hüceyrələrə hücum etməsi ilə yaranır. Tip 2 diabet isə adətən böyüklərdə görülür və insulin müqaviməti ilə əlaqəlidir.
Tip 2 diabet necə düzəlir?
Müntəzəm məşq, sağlam qidalanma, çəki nəzarəti və dərman istifadəsi ilə diabetin təsirləri azaldıla bilər.
Tip 2 diabetin əlamətləri nələrdir?
Həddindən artıq susuzluq, tez-tez sidiyə çıxma, yorğunluq, bulanıq görmə, dəri yaralarının gec sağalması kimi əlamətlərlə özünü göstərir.
Diabet həyat tərzi dəyişiklikləri və tibbi dəstəklə idarə edilə bilən xəstəlikdir. Erkən diaqnoz və müntəzəm təqib sağlam həyat sürdürmək üçün kritik əhəmiyyət daşıyır.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
