Vitaminlər və minerallar bədəninizin normal funksiyalarını yerinə yetirə bilməsi, sağlam və düzgün işləyə bilməsi üçün ehtiyac duyduğu qidalardır.
Xüsusilə hamiləlik dövründə körpənizin inkişafı ilə sizin enerji ehtiyacınızın qarşılanması, immun sisteminizin dəstəklənməsi üçün kifayət qədər vitamin almanız çox vacibdir.
Bunu tarazlı və qidalı bir qidalanma proqramı ilə yanaşı əlavə alacağınız vitamin və minerallarla da təmin edə bilərsiniz.
Bəs hamiləlikdə istifadə olunan vitaminlər hansılardır? Bu vitaminlərlə bağlı ümumi məlumat əldə edəcəyiniz yazımızı oxuyaraq, hamiləliyiniz zamanı həm sizin, həm də körpənizin sağlamlığını dəstəkləmək üçün istifadə edə biləcəyiniz vitaminlərin hansılar olduğunu öyrənə bilərsiniz.
Hamiləlikdə qəbul edilməli olan vitaminlər
Hamiləlik dövründə körpənizin inkişafını dəstəkləmək və doğuma hazırlaşmaq üçün bədəninizin bəzi vitamin və minerallara daha çox ehtiyacı olur.
Hamiləlikdə istifadə etməyə çalışmalı olduğunuz bu vitaminlərin başında bunlar gəlir:
Fol turşusu: Hamiləlik dövründə artan folat ehtiyacınızı təkcə qidalanma ilə qarşılamanız çətin olduğu üçün mümkünsə hamiləlikdən əvvəl başlayaraq, xüsusilə hamiləliyinizin ilk 3 ayı ərzində fol turşusu istifadə etməniz vacibdir.
Amin turşusu və qan hüceyrələrinin istehsalı üçün lazım olan fol turşusu çatışmazlığında bədəninizdə qan istehsalında azalma olur. Hamiləlik dövründə sizin və körpənizin fol turşusu ehtiyacı qidalarla qarşılana bilməyəcək qədər çox olacağından fol turşusunu həkiminizin tövsiyə etdiyi miqdarda qəbul etməlisiniz.
Dəmir: Hamiləlikdə istifadə edilməsi vacib olan vitaminlərin ən mühümlərindən biri olan dəmir, bədəninizdə qırmızı qan hüceyrələrinin əmələ gəlməsinə kömək edir və qansızlığınızın qarşısını alır.
Dəmirin tapıldığı qidaların başında qırmızı ət, quru paxlalılar, ispanaq, qurudulmuş meyvələr, dəmir tərkibi zənginləşdirilmiş yulaf gəlir.
Sizdən körpənizə cift vasitəsilə reallaşan dəmir axınını təmin etmək üçün hamiləliyinizdə dəmir əlavəsi qəbul etməniz bu səbəbdən vacibdir.
Xüsusilə ikinci və üçüncü trimestrinizda dəmir ehtiyacınız artacağı üçün həkiminizin tövsiyə etdiyi dozada dəmir əlavəsi qəbul edə bilərsiniz.
K vitamini: Ən çox bitki yağları, taxıl dənləri, yağlı toxumlar, soya, yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər, paxlalılarda tapılan K vitamininin ən vacib vəzifələrindən biri bədəninizin kalsium balansını tənzimləməsidir. Hamiləlikdə K vitamini qəbulu, hamiləlik müddətində sümüklərinizdəki kalsium ehtiyatını tükətməməyinizi təmin edir.
A vitamini: Qaraciyər, süd, yumurta, yerkökü, ispanaq, yaşıl və sarı tərəvəzlər, brokkoli, kartof, balqabaq, sarı meyvələrdə tapılan və xəstəliklərə qarşı immun sisteminin formalaşmasına kömək edən A vitamini, eyni zamanda körpənizin orqanlarının sağlamlığını və funksiyasını dəstəkləyə bilər.
Lakin, hamiləlikdə çox miqdarda A vitamini bətninizdəki körpəniz üçün zərərli ola bilər. Bu səbəbdən sağlam bir hamiləlik qidalanmasının bir hissəsi olaraq həkiminizə məsləhətləşərək düzgün miqdarda A vitamini qəbul etməlisiniz.
B vitamini: Hamiləlik dövründə istifadə etməli olduğunuz bir vitamin də suda həll olunduğu üçün depolana bilməyən B vitaminidir. B1, B2, B3, B5, B6, B7, B9 və B12 olmaqla bir çox növü olan B vitamini ehtiyacınızı qarşılamaq üçün B vitamini ilə zəngin qidaları istehlak edə bilərsiniz.
B vitamini tərkibli qidalar arasında taxıllar, quru paxlalılar, quru meyvələr, qaraciyər, qırmızı ət, toyuq, balıq, içalat, yumurta, süd və süd məhsullarından olan yoğurt, pendir, maya, ispanaq, brokkoli, kartof, portağal, limon yer alır. Həmçinin körpənizin sinir sisteminin inkişafını dəstəklədiyi üçün B12 əlavəsi üçün həkiminizə müraciət edə bilərsiniz.
C vitamini: Hamiləlikdə amniotik kisənin formalaşmasını dəstəkləyərək körpənizin inkişafına kömək edən C vitamini, eyni zamanda hüceyrələrinizi qoruyur və inkişafını dəstəkləyir.
D vitamini: Süd, yağlı balıqlar, günəş işığından ala biləcəyiniz D vitamini miqdarı, hamiləlik dövründə sizin və körpənizin ehtiyacı üçün kifayət etməyə bilər. D vitamini, bədəninizin kalsiumu istifadə etməsi üçün vacibdir.
Hamiləlikdə istifadə edilən vitaminlər nə zaman qəbul edilməyə başlanmalıdır?
Hamiləlikdə istifadə edilməli olan vitaminləri, adətən hamiləlikdən əvvəl və ya hamiləliyin erkən dövründə qəbul etməyə başlaya bilərsiniz.
Xüsusilə bəzi vitaminlərin hamiləlikdən əvvəl və başlanğıcında bədəninizdə kifayət qədər səviyyədə olması, bətninizdəki körpənizin inkişafı prosesində olduqca vacibdir.
Bu səbəbdən, hamiləlik planlaşdırırsınızsa və ya hamilə olduğunuzu yeni öyrənmisinizsə bəzi vitaminləri istifadə etməyə başlamanız lazım ola bilər.
Hamiləlikdə mütləq qəbul edilməsi tövsiyə olunan bu vitaminləri istifadə etməyə başlaya biləcəyiniz həftələr isə belədir:
- Fol turşusu istifadəsinə, həkim məsləhəti istiqamətində mümkünsə hamilə qalmadan təxminən 3 ay əvvəl başlayıb, hamiləliyiniz bitənə qədər davam edə bilərsiniz.
- Dəmir dəstəyinə hamiləliyinizin 14-cü həftəsindən sonra başlaya bilərsiniz. Lakin dəmir çatışmazlığınız varsa hamiləliyin əvvəlindən etibarən də dəmir əlavəsi qəbul edə bilərsiniz.
- Tiroid hormonunun sintezində mühüm bir mineral olan yod dəstəyinə hamiləliyinizin əvvəlindən etibarən başlaya bilərsiniz.
- D vitaminini Səhiyyə Nazirliyinin tövsiyə etdiyi şəkildə 12 həftəlikdən etibarən hamiləlik müddətində 6 ay və doğumdan sonra 6 ay olmaqla cəmi 12 ay müddətində istifadə edə bilərsiniz.
Hər hamiləlik fərqli olacağı üçün hər ana namizədinin qəbul edəcəyi vitamin əlavəsi və dozası fərqlilik göstərə bilər. Bu səbəbdən şəxsi olaraq qəbul etməli olduğunuz vitamin ehtiyaclarınızı müəyyən etmək və uyğun dozanı öyrənmək üçün mütləq həkiminizlə danışmalısınız.
Həmçinin unutmayın ki, vitamin alsanız belə hamiləlik dövründə tarazlı və sağlam qidalanmanız olduqca vacibdir. Hamiləlikdə, dərman istifadəsində etdiyiniz kimi, vitamin istifadəsində də həkiminizə müraciət etməniz ən yaxşısıdır.
Doğumdan əvvəl vitaminlərin yan təsirləri varmı?
Doğumdan əvvəl vitaminlərin bəzi yan təsirləri vardır. Doğumdan əvvəl vitaminlərin geniş yayılmış bəzi yan təsirləri arasında bunları yaşaya bilərsiniz:
- Bəzi vitaminləri istifadə etdiyinizdə mədə yanması və ya həzmsizlik kimi mədə narahatlıqlarınız ola bilər. Ürəkbulanma, xüsusilə dəmir tərkibli doğumdan əvvəl vitaminlərdə tez-tez görülür.
- Dəmir əlavələri doğumdan əvvəl qəbizlik yaşamanıza səbəb ola bilər.
- Xüsusilə yüksək dozalarda qəbul etdiyiniz maqnezium və ya digər minerallar ishala səbəb ola bilər.
- Bəzi vitaminlərə qarşı bədəniniz allergik reaksiya göstərərək dərinizda səpgi, qaşınma və ya şişkinlik əmələ gələ bilər.
- Vitaminlərin təsiri ilə iştahınız aça bilər və bu da çəki almanıza təsir edə bilər.
- Bəzi vitaminləri qəbul etdikdən sonra ağzınızda metal dadı qala bilər.
Doğumdan əvvəl vitaminlərin yan təsirlərinin əmələ gəlməsinin ən vacib səbəblərinin başında, lazımsız və ya yüksək dozada vitamin istifadəsi gəlir. Hamiləlik dövründə vitaminlər yüksək dozada istifadə edildikdə zərərli ola bilər.
Bədənin hər qidadan sadəcə kiçik bir miqdara ehtiyacı vardır. Daha yüksək miqdarda vitamin qəbulu, ehtiyacdan artığını istehlak etmək bəzən mənfi yan təsirlərə səbəb ola bilər.
Xüsusilə də A vitamini, C vitamini, E vitamini kimi bəzi vitaminlərin yüksək dozaları doğumdan əvvəl təhlükəli ola bilər. A vitamini həm sizin, həm də körpəniz üçün hamiləlik dövründə çox vacibdir.
Təkcə immun sisteminizi gücləndirməyə və dəstəkləməyə kömək etmir, eyni zamanda sağlam bir dəriyə sahib olmanızı da təmin edir. Lakin həddindən artıq miqdarda qəbul etdiyiniz A vitamini, körpənizdə anadangəlmə anomaliya kimi ciddi problemlərə səbəb ola bilər.
Doğumdan əvvəl əlavələrdə yüksək dozada A vitamini almamağa diqqət etməlisiniz. Göstərilən dozalardan artıq vitamin və mineral almanız sizin və körpəniz üçün təhlükəli ola bilər.
Qida və əlavə multivitamin həblərlə aldığınız ümumi gündəlik vitamin səviyyələrini tənzimləməniz lazımdır. Bu səbəbdən vitaminləri həkim nəzarətində istifadə edib, hər hansı bir əlavəyə başlamadan əvvəl mütləq həkimə müraciət etməlisiniz.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
