Su pəhrizi ilə arıqlamaq

Son illərdə populyarlıq qazanan su pəhrizi, müəyyən bir müddət ərzində yalnız su içərək edilən bir qidalanma üsuludur. Oruc əsaslı pəhrizlər arasında yer alan bu üsul, bədənin dincəlməsini və toksinlərdən təmizlənməsini hədəfləyir.

Su pəhrizi, adətən fasiləli oruc (intermittent fasting), detoks və uzunmüddətli aclıq pəhrizləri ilə birlikdə xatırlanır.

Bu pəhrizdə bərk qidalar tamamilə buraxılaraq yalnız su içilir və ya bəzi versiyalarında minimal kalori tərkibli mayelər də qəbul edilə bilər.

Su pəhrizi nədir?

Müəyyən müddət ərzində yalnız su qəbul edərək edilən bir qidalanma üsuludur. Bu pəhrizin əsas prinsipi, bədəni kalori qəbulundan tamamilə təmizləyərək metabolizmi dincəltmək, toksinlərdən təmizlənməni təmin etmək və yağ yanmasını təşviq etməkdir.

Oruc əsaslı pəhrizlər arasında yer alan su pəhrizi, adətən qısamüddətli tətbiq edilən bir detoks üsulu kimi qiymətləndirilir. Su qəbulunun artırılması və qida qəbulunun tamamilə dayandırılması, bədənin öz yağ ehtiyatlarını istifadə etməsini təşviq edir.

Qısa müddətdə çəki itirməyi təmin edən pəhrizin uzun müddət tətbiq edilməsi sağlamlıq baxımından müxtəlif risklər daşıya bilər.

Su pəhrizi, fasiləli oruc (intermittent fasting) və ya uzunmüddətli aclıq pəhrizləri ilə oxşarlıq göstərir. Lakin fasiləli oruc kimi üsullarda müəyyən saatlar ərzində məhdud da olsa yemək qəbul edildiyi halda, su pəhrizində yalnız su içilir və heç bir bərk qida alınmır.

Su xaricində çay, qəhvə və ya bitki çayları kimi içkilər adətən qadağandır. Yalnız təmiz su qəbuluna icazə verilir. Bəzi versiyalarında, müəyyən mineralların və elektrolitlərin bədəndə tarazlıq pozğunluğuna səbəb olmasının qarşısını almaq məqsədi ilə maye əsaslı əlavələr də əlavə edilə bilər.

Su pəhrizinin əsas məqsədi bədəni təmizləmək, həzm sistemini dincəltmək və sürətli çəki itkisi təmin etmək olsa da, bu prosesdə yaşana biləcək mümkün sağlamlıq problemləri nəzərə alınmalıdır.

Uzunmüddətli aclıq, bədənin enerji istehsalı üçün əzələ itkisinə səbəb ola biləcək metabolik prosesləri aktivləşdirə bilər.

Su pəhrizi necə edilir?

Adətən 1-3 gün davam edən qısamüddətli proqramlar kimi tətbiq edilir. Daha uzunmüddətli olan 5-7 günlük və ya 10 günlük su pəhrizləri isə yalnız həkim nəzarətində həyata keçirilməlidir.

Bədən, aclıq müddəti ərzində əvvəlcə karbohidrat ehtiyatlarını istifadə edir. Daha sonra yağ yanmasına keçir. Uzun müddət ac qalındığında isə metabolizm yavaşlayır. Bu vəziyyətdə halsızlıq və enerji azlığı kimi yan təsirlər ortaya çıxa bilər.

Həmçinin proses, fiziki fəaliyyətləri məhdudlaşdıra bilər və uzunmüddətli perspektivdə sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Çəki itirmək məqsədi ilə su pəhrizi edənlər üçün ən böyük çatışmazlıqlardan biri itirilən çəkilərin böyük ölçüdə su və əzələ itkisi olmasıdır.

Bədən sürətli şəkildə maye itirdiyi üçün tərəzidəki dəyişiklik qısa müddətdə hiss edilir. Lakin pəhriz bitdikdən sonra normal qidalanma rejiminə qayıdıldığında, bu çəkilərin böyük bir hissəsi geri qayıda bilər.

Daimi və sağlam çəki itkisi əldə etmək istəyənlər üçün daha tarazlı və davamlı qidalanma proqramları seçilməlidir.

Su pəhrizinin faydaları nələrdir?

Qısamüddətli tətbiq edildikdə bədən üzərində bəzi müsbət təsirlər yarada bilər. Xüsusilə həzm sisteminin dincəlməsini, toksinlərin atılmasını və sürətli çəki itkisini dəstəkləyən bir üsul kimi önə çıxır.

Bədənin normal şəraitdə daim qidaları həzm etməsi və emal etməsi lazım olduğu halda, su pəhrizi zamanı bu yük aradan qalxır və həzm orqanları rahatlaşır. Bu vəziyyət bağırsaqların təmizlənməsinə, mədə və qaraciyərin bərpasına kömək edə bilər.

Həmçinin su pəhrizi metabolizmi müəyyən bir nöqtədə yenidən tənzimləyərək yağ yanmasını sürətləndirə bilər.

Su pəhrizinin faydaları belə sıralana bilər:

1. Həzm sistemini dincəldir: Mədə və bağırsaqlar üzərindəki yük azalır, həzm orqanları özünü yeniləyə bilər.
2. Sürətli çəki itkisinə kömək edir: Kalori qəbulu kəsildiyi üçün bədən yağ yanmasına yönəlir.
3. Bədəndəki toksinləri təmizləyir: Su qəbulu artırıldığı üçün böyrəklər daha çox toksin atır.
4. Autofagiyanı dəstəkləyir: Zədələnmiş hüceyrələr parçalanır və yeni hüceyrələrin yaranması sürətlənir.
5. Qan şəkərini tarazlaşdırmağa töhfə verir: Qan şəkəri səviyyələri tarazlaşaraq diabet riski azala bilər.
6. İmmun sistemini gücləndirə bilər: Bədən hüceyrə səviyyəsində yenilənmə prosesinə daxil olur.
7. Beyin funksiyalarını yaxşılaşdırmağa dəstək verir: Konsentrasiyanı artıra bilər və zehni aydınlıq təmin edə bilər.
8. Ürək sağlamlığını dəstəkləyə bilər: Qan təzyiqini tənzimləyərək qan dövranı sistemini yaxşılaşdıra bilər.
9. Dəri sağlamlığını dəstəkləyir: Hüceyrə yenilənməsi sayəsində daha parlaq və sağlam bir dəri görünüşü əldə edilə bilər.
10. Yemək vərdişlərini yenidən tənzimləyir: Şüurlu qidalanmanı təşviq edərək iştah nəzarətini artıra bilər.

Su pəhrizinin zərərləri nələrdir?

Bədən, gündəlik funksiyalarını yerinə yetirmək üçün karbohidrat, protein, yağ, vitamin və minerallar kimi qida maddələrinə ehtiyac duyur.

Uzunmüddətli aclıq əzələ itkisinə, immun sisteminin zəifləməsinə və metabolizmin yavaşlamasına gətirib çıxara bilər.

Xüsusilə qan şəkərinin aşağı düşməsi (hipoglisemiya), su pəhrizinin ən geniş yayılmış yan təsirlərindən biridir.

Su pəhrizinin zərərləri belədir:

1. Əzələ itkisinə səbəb ola bilər: Kifayət qədər protein alınmadığı üçün bədən əzələ toxumasını enerji mənbəyi kimi istifadə edə bilər.
2. Metabolizmi yavaşlada bilər: Uzun müddət ac qalındığında bədən enerji qənaət etmək üçün metabolizmi aşağı sala bilər.
3. Hipoglisemiyaya səbəb ola bilər: Qan şəkəri səviyyələri düşərək başgicəllənmə, yorğunluq və halsızlıq yarana bilər.
4. Elektrolit tarazlığı pozulması riski daşıyır: Natrium, kalium və maqnezium çatışmazlığı əzələ spazmları və ürək ritm pozğunluqlarına səbəb ola bilər.
5. İmmun sistemini zəiflədə bilər: Bədənin infeksiyalara qarşı müqaviməti azala bilər.
6. Konsentrasiya və yaddaş problemlərinə səbəb ola bilər: Beyin kifayət qədər enerji almadıqda diqqəti cəmləmək və düşünmə prosesləri çətinləşə bilər.
7. Baş ağrısı və əsəbilik halı görülə bilər: Aclıq səbəbiylə stress hormonları arta bilər.
8. Uzunmüddətli perspektivdə qida çatışmazlıqlarına səbəb ola bilər: Bədən əsas vitamin və minerallardan məhrum qala bilər.
9. Aşağı təzyiq və halsızlığa səbəb ola bilər: Kifayət qədər qida qəbulu olmadığı üçün təzyiq düşə bilər və şəxs özünü bitkin hiss edə bilər.
10. Çəki itirmə prosesini mənfi təsir edə bilər: Su pəhrizindən sonra metabolizm yavaşladığı üçün normal qidalanmaya keçildikdə sürətli çəki artımı görülə bilər.

Su pəhrizi ilə necə çəki itirilir?

Su pəhrizi, kalori qəbulunu tamamilə dayandıraraq bədəni enerji ehtiyacını ilk növbədə qlikogen ehtiyatlarından, daha sonra yağlardan qarşılamağa məcbur edən bir çəki itirmə üsuludur.

Gündəlik kalori qəbulu sıfıra endiyindən bədən, ehtiyac duyduğu enerjini əvvəlcə qaraciyər və əzələlərdə saxlanılan qlikogeni istifadə edərək təmin edir. Qlikogen tükəndiyində isə yağ yanması prosesi aktivləşir. Bədən, enerji əldə etmək üçün yağ ehtiyatlarını yandırmağa başlayır.

Bu səbəbdən su pəhrizi tətbiq edənlər qısa müddətdə çəki itkisi yaşaya bilərlər.

Kimlər su pəhrizi etməməlidir?

Xüsusilə xroniki xəstəlikləri olan, xüsusi sağlamlıq vəziyyəti tələb edən və ya metabolik tarazlıq pozğunluqları olanlar üçün su pəhrizi təhlükəli ola bilər. Uzunmüddətli aclıq, immun sistemini zəiflədə bilər, qan şəkəri səviyyələrini qeyri-sabit hala gətirə bilər və ciddi fəsadlara yol aça bilər.

Xüsusilə diabet xəstələri, qan şəkəri səviyyəsindəki ani dalğalanmalar səbəbindən su pəhrizi etməkdən çəkinməlidirlər. Su pəhrizi, hipoglisemiyaya (aşağı qan şəkəri) yol açaraq bayılma, başgicəllənmə və şüur itkisi kimi təhlükəli vəziyyətlərə səbəb ola bilər. Eyni şəkildə hipertenziya xəstələri də su pəhrizindən mənfi təsirlənə bilərlər.

Hamilə və süd verən qadınlar həm öz sağlamlıqlarını, həm də körpələrinin inkişafını riskə atmamaq üçün su pəhrizi etməməlidirlər. Hamiləlik və süd vermə dövrlərində bədən daha çox kaloriyə və qida maddələrinə ehtiyac duyur.

Su pəhrizi kimi həddindən artıq məhdudlaşdırıcı pəhrizlər, ana və körpə sağlamlığı üçün ciddi risklər yarada bilər. Uşaqlar və yeniyetmələr də inkişaf dövründə olduqları üçün qətiyyən su pəhrizi etməməlidirlər.

Böyümə və inkişaf prosesində bədənin protein, karbohidrat, vitamin və minerallara ehtiyacı var. Uzun müddət aclıq, inkişaf geriliyinə, zehni və fiziki performans azlığına səbəb ola bilər.

Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.