Gözlərdə yanma, gözlərdə istilik, narahatlıq və ya ağrı hissi ilə özünü göstərən bir simptomdur. Adətən göz səthinin qıcıqlanması və ya quruması nəticəsində meydana çıxır.
Bu hiss bəzən yüngül və müvəqqəti ola bilər, bəzən də davamlı olaraq şəxsin gündəlik həyatını təsir edə bilər.
Gözün səthini örtən nazik təbəqə olan göz yaşı pərdəsi pozulduqda, göz kifayət qədər nəmlənmir və bu da yanma hissini yaradır.
Gözlərdə yanma səbəbləri
Göz yanmasının ən geniş yayılmış səbəblərindən biri göz quruluğudur. Xüsusilə qapalı yerlərdə uzun müddət ekran qarşısında qalmaq, kondisioner və ya isidici istifadə etmək, küləkli havada gözləri qorunmasız buraxmaq kimi hallar göz yaşının buxarlanmasını artıraraq quruluq və yanma hissini yaradır.
Həmçinin toz, polen, siqaret tüstüsü kimi alergenlər; kontakt linza istifadəsi; makiyaj qalıqları və bəzi dərmanlar da gözləri qıcıqlandıra bilər.
Göz infeksiyaları (konjonktivit), blefarit (göz qapağı iltihabı) kimi tibbi hallar da bu simptoma səbəb ola bilər.
Kompüter və ekran istifadəsinin təsiri
Günümüz rəqəmsal əsrində ekran istifadəsi həyatın ayrılmaz hissəsi halına gəldi. Ancaq uzun müddət kompüter, planşet və ya telefon ekranına baxmaq gözlərin daha az qırpılmasına səbəb olur.
Bu hal göz səthinin kifayət qədər nəmlənməməsinə və zamanla quruaraq yanma, batma, yorğunluq hissini yaradır. “Rəqəmsal göz yorğunluğu” adlandırılan bu hal, müasir həyatın ən geniş yayılmış göz şikayətlərindən biridir.
Allergik reaksiyalar və gözdə yanma
Allergiyalar, gözdə yanma hissinin digər mühüm səbəbidir. Polen, heyvan tükü, toz gənələri kimi allergenlər gözün konjonktiva adlı qişasını qıcıqlandıraraq immun sistemin reaksiya verməsinə səbəb olur.
Bu hal gözlərdə qaşınma, qızarma, sulanma və yanma kimi əlamətlərlə özünü göstərir. Mövsümi allergiyalar xüsusilə yaz və yay aylarında daha tez-tez görülür.
Göz quruluğu və göz yaşı balansızlığı
Göz yaşı, göz səthini nəmli və sağlam saxlamaq üçün həyati əhəmiyyətə malikdir. Ancaq göz yaşı istehsalı azaldıqda və ya keyfiyyəti düşdükdə, göz səthi quruaraq qıcıqlanır və bu da yanma hissini yaradır.
Hormonal dəyişikliklər, qocalma, bəzi sistemik xəstəliklər (məsələn, Şögren sindromu) və bəzi dərmanlar göz yaşı istehsalını azalda bilər.
İnfeksiyalar və iltihablı hallar
Gözdə yanmaya səbəb olan digər mühüm amil infeksiyalardır. Bakterial və ya viral konjonktivit kimi iltihablı xəstəliklər göz səthini təsir edərək şiddətli yanma, batma, sulanma və çirk yığılmasına səbəb ola bilər.
Bu hallar adətən yoluxucudur və müalicə olunmadıqda daha ciddi fəsadlara yol aça bilər. Göz qapağı kənarlarında yerləşən yağ vəzilərinin iltihablanması da oxşar əlamətlərlə özünü göstərə bilər.
Gözlərdə yanma diaqnozu
Göz yanması şikayəti ilə göz həkiminə müraciət edildikdə əvvəlcə ətraflı göz müayinəsi aparılır. Göz yaşı miqdarı və keyfiyyəti test edilə bilər, göz qapaqları və kirpik dibləri yoxlanılır.
Həmçinin şəxsin həyat tərzi, istifadə etdiyi dərmanlar, allergiya tarixi kimi məlumatlar qiymətləndirilərək altında yatan səbəbin müəyyən edilməsi məqsəd edilir. Bu qiymətləndirmə nəticəsində uyğun müalicə planı yaradılır.
Gözlərdə yanma müalicəsi?
Göz yanmasının müalicəsi, altında yatan səbəbə görə planlaşdırılır. Sadə ətraf mühit səbəblərinə bağlı yanmalar üçün süni göz yaşı damcıları istifadə edilə bilər. Allergik hallarda isə antiallergik göz damcıları və ətraf mühit allergenlərindən uzaq durmaq təsirli olur.
İnfeksiya hallarında isə antibiotik və ya antiviral damcılarla müalicə lazım ola bilər. Ekran istifadəsinə bağlı yanmalar üçün gözlərin mütəmadi dincəldirilməsi, göz məşqləri aparılması və ətraf mühitin nəmliyinin artırılması tövsiyə edilir.
Gözlərdə yama üçün evdə alına biləcək tədbirlər
Göz yanmasını yüngülləşdirmək üçün bəzi sadə lakin təsirli tədbirlər alına bilər. Əvvəlcə gözlərin dincəldirilməsi və ekran istifadəsinin 20-20-20 qaydası ilə tənzimlənməsi (hər 20 dəqiqədə bir, 20 saniyə ərzində 20 metr uzağa baxmaq) əhəmiyyətlidir.
Ətraf mühit havasının nəmli saxlanılması, siqaret tüstüsündən uzaq durmaq, göz ətrafını təmiz saxlamaq və bol su içmək də dəstəkləyici tədbirlərdir. Həmçinin lens istifadəsi zamanı gigiyenə diqqət edilməlidir.
Göz yanması nə vaxt ciddi qəbul edilməlidir?
Göz yanması yüngül və müvəqqəti ola bildiyi kimi, bəzi hallarda ciddi xəstəliyin əlaməti də ola bilər. Xüsusilə görmədə bulanıqlıq, gözdə şiddətli ağrı, işığa həssaslıq, çox çirk yığılması və ya gözdə qanaxma kimi əlamətlər müşayiət edərsə, vaxt itirmədən göz həkiminə müraciət edilməlidir. Bu əlamətlər ciddi infeksiyalar və ya korneya ilə bağlı problemlərin xəbərçisi ola bilər.
Tez-tez verilən suallar
Göz yanması davamlı olarsa nə deməkdir?
Göz yanmasının davamlı halına gəlməsi adətən altında yatan xroniki problemin işarəsidir. Bu hal göz quruluğu, blefarit kimi xroniki iltihablı xəstəliklər və ya uzun müddətli ekran istifadəsi ilə əlaqəli ola bilər.
Davamlı davam edən yanma, göz səthinin qıcıqlandığını və bədənin bu hala qarşı müdafiə geliştirməyə çalışdığını göstərir. Bu səbəblə göz yaşı istehsalı və ya göz qapağı sağlamlığı ətraflı şəkildə qiymətləndirilməlidir.
Gözlərdə yanma görmə pozgunluğuna yol açarmı?
Özü göz yanması birbaşa görmə pozgunluğuna yol açmaz. Ancaq bu hiss göz səthində xroniki qıcıqlanmaya səbəb olarsa, zamanla kornea səthini təsir edə bilər və bulanıq görmə kimi problemlərə səbəb ola bilər. Xüsusilə infeksiyalar və ya ciddi quruluq hallarında görmə keyfiyyətində azalma yaşana bilər. Bu səbəblə yanma hissi ciddi qəbul edilməli və altında yatan səbəb müalicə edilməlidir.
Kontakt lens istifadəçilərində göz yanması normaldırmı?
Kontakt lens istifadəsi zamanı göz yanması yaşanması tez-tez rastlaşılan bir haldır. Bunun səbəbi lensin göz səthini kifayət qədər nəmləndirməməsi, yanlış lens istifadəsi və ya lensin gigiyenik olmayan şəraitdə taxılması ola bilər.
Həmçinin uzun müddətli lens istifadəsi gözdə oksigen çatışmazlığına yol açaraq yanmaya səbəb ola bilər. Lens istifadəçilərinin bu cür əlamətlər yaşaması halında lens istifadəsinə fasilə verərək göz həkiminə müraciət etmələri lazımdır.
Göz yanması üçün süni göz yaşı damcıları təsirlidirimı?
Süni göz yaşı damcıları, xüsusilə göz quruluğuna bağlı göz yanmalarında olduqca təsirlidir. Bu damcılar göz səthini nəmləndirərək qıcıqlanmanı azaldır və gözün təbii qoruma mexanizmini dəstəkləyir. Ancaq hər damcı hər xəstə üçün uyğun olmaya bilər.
Tərkibində qoruyucu maddə olan damcılar bəzi həssas şəxslərdə daha çox yanma yarada bilər. Bu səbəblə göz həkiminin tövsiyəsi ilə istifadə etmək ən doğrusudur.
Allergik göz yanması necə başa düşülür?
Allergik göz yanması adətən qaşınma, sulanma, qızarma və göz qapaqlarında şişkinlik ilə birlikdə gedər. Xüsusilə mövsüm keçidlərində və ya müəyyən yerlərdə bu əlamətlər artırsa, allergik mənşəli olma ehtimalı yüksəkdir.
Polen, heyvan tükü, toz kimi maddələrə məruz qalındığında əlamətlərin şiddətlənməsi təşxisi asanlaşdırır. Bu halda allergendən uzaq durmaq və uyğun antiallergik müalicə tətbiq edilməsi lazımdır.
Göz yanmasına kondisioner və ya isidicilərin səbəb olarmı?
Bəli, kondisioner və ya isidicilərin göz quruluğunu artıraraq göz yanmasına səbəb ola bilər. Bu cihazlar olduğu yerin havasını qurudur və göz yaşının buxarlanmasını sürətləndirir.
Xüsusilə qapalı yerlərdə uzun müddət bu cihazlara məruz qalmaq, gözlərin daha çox qurumasına və qıcıqlanmasına səbəb olur. Bu cür yerlərdə hava nəmləndiriciləri istifadə etmək və tez-tez göz qırpmaq faydalı olacaq.
Göz yanmasına hansı vitaminlər yaxşı gəlir?
A vitamini, C vitamini, E vitamini və omeqa-3 yağ turşuları göz sağlamlığı üçün olduqca faydalıdır. A vitamini xüsusilə göz səthini qoruyur, omeqa-3 yağ turşuları isə göz yaşı keyfiyyətini artırır. Bu vitamin və yağ turşularının kifayət qədər alınması göz quruluğunu və yanmanı azalda bilər. Balıq, yerkökü, yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər, qoz kimi qidalar göz sağlamlığı baxımından dəstəkləyicidir.
Göz yanmasına isti kompres tətbiq edilə bilərmi?
İsti kompres, göz qapağı iltihabı (blefarit) və ya tıxanmış yağ vəzilərinə bağlı göz yanmalarında olduqca faydalıdır. Göz qapaqlarına gündə bir neçə dəfə ilıq kompres tətbiq etmək yağ vəzilərinin açılmasını təmin edir və göz səthinin nəmlik balansına töhfə verir.
Ancaq infeksiya hallarında isti tətbiq etmək əvəzinə soyuq kompres üstünlük verilməlidir. Hansı halda nəyin uyğun olduğunu müəyyən etmək üçün həkim rəyi əhəmiyyətlidir.
Göz yanması uşaqlarda da görülürmü?
Uşaqlarda da göz yanması görülə bilər, ancaq uşaqlar şikayətlərini ifadə etməkdə çətinlik çəkə bilərlər. Ekran məruziyyəti, allergik bünyələr, göz gigiyeninə diqqət edilməməsi kimi amillər uşaqlarda yanma hissinə səbəb ola bilər.
Uşaq gözlərini tez-tez ovuşturursa, sulanma və ya qızarma varsa göz müayinəsi aparılmalıdır. Erkən yaşda təşxis qoyulması mümkün göz rahatsızlıqlarının qarşısının alınması baxımından əhəmiyyətlidir.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
