E vitamini yüksək antioksidant təsirlərə malik, bədəni oksidativ stresdən qorumağa və immunitet müqavimətini yüksəltməyə kömək edən yaxşı bir mənbədir.
Başda saç və dəri baxımı olmaqla görmə sağlamlığının dəstəklənməsinə və ürəyi müxtəlif xəstəlik risklərinə qarşı qorumağa kömək edə bilər.
Bu vitamin müəyyən qidalardan alına biləcəyi kimi müxtəlif formalarda olan dərmanlarla da əlavə edilə bilər.
E Vitamini nədir?
E vitamini 8 birləşmədən ibarət olan və yağda həll olan bir vitamin növüdür. Bədəndə təbii olaraq tapılmasa da, qidalar vasitəsilə asanlıqla alına bilər və güclü antioksidant xüsusiyyətlərə və iltihabəleyhinə təsirlərə malikdir.
Tərkibindəki maddələrdən xüsusilə alfa-tokoferol adlanan qidalanma ehtiyacını yaxşı şəkildə qarşılayır. Bədəndə bir çox rol oynayan bu vitaminin ən vacib vəzifələrindən biri də bədəni xaricdən gələ biləcək zərərli molekullara və sərbəst radikallara qarşı qoruması və bunları neytrallaşdırmağa kömək etməsidir.
E vitamini faydaları nələrdir? E Vitamini nəyə yaxşı gəlir?
E vitaminin antioksidant təsirləri sayəsində insan bədənində bir çox prosesdə fayda təqdim edə bilər. Müxtəlif xəstəliklərə səbəb olan və yaşlanmanı sürətləndirən zərərli maddələrə qarşı bədəni qoruya bilər və hüceyrə siqnallaşma prosesinə töhfə verə bilər.
Antioksidant Fəaliyyət
E vitamini məlum olan ən yaxşı antioksidant mənbələrindən biridir. Antioksidant maddələr bədəni hüceyrə zədələnməsinə və müxtəlif xəstəlik risklərinə qarşı qoruya bilər.
Məsələn, 2008-ci ildə aparılan bir araşdırmada müəyyən bir müddət ərzində bu vitamini əlavə olaraq qəbul etməyin yüksək qan şəkərinə bağlı böyrək zədələnməsi olan xəstələrdə böyrəyin sağalmasını sürətləndirdiyi bildirilmişdir.
Ürək xəstəlikləri risklərinə qarşı qoruma
LDL və triqliserid kimi qan lipidlərinin yüksək olması müxtəlif ürək problemlərinə səbəb ola bilər. E vitaminin mütəmadi istifadəsi qan təzyiqi və qandakı yağ nisbətinin yüksəkliyini əhəmiyyətli dərəcədə tarazlaşdıra və ürək sağlamlığını qoruya bilər.
Bəzi araşdırmalarda həmçinin, omega-3 əlavələri ilə birlikdə eyni zamanda istifadəsinin bu təsiri daha yaxşı hala gətirdiyi də ortaya qoyulmuşdur.
Qaraciyər Sağlamlığı
E vitaminin qaraciyər sağlamlığını qoruduğu istiqamətində elmi araşdırmalar mövcuddur. Bu araşdırmalarda ALT (alanin aminotransferaz) və AST (aspartat aminotransferaz) adlandırılan qaraciyər fermentlərini azaltdığı, qan lipid səviyyələrini tarazlaşdırdığı bildirilmişdir.
ALT və AST səviyyələrinin yüksəkliyi qaraciyər zədələnməsini işarə edə biləcəyindən bu dəyərlərin aşağı olması lazımdır.
Aybaşı ağrılarını yüngülləşdirmə
Bəzi qadınlarda aybaşı dövründə şiddətli qarın, çanaq ağrısı və kramplar görülə bilər. Bu dövrlərdə müəyyən dozalarda istifadə edilən E vitamini əlavələri aybaşı dövründə meydana gələn çanaq ağrılarını və krampları yüngülləşdirə bilər.
Daha təsirli bir nəticə əldə etmək üçün bu vitaminlə birlikdə EPA-DHA tərkibli omega-3 və C vitamini əlavələri istifadə etmək tövsiyə edilir.
E Vitaminin dəriyə faydaları
Dəri sağlamlığının qorunması və dəstəklənməsi üçün müəyyən vitaminləri qəbul etmək vacib faktorlar arasında yer alır. Bu vitaminlərin başında isə hüceyrə yeniləyici və nəmləndirici xüsusiyyətləri ilə E vitamini gələ bilər.
Dərini yaşlanma təsirlərindən qoruyaraq daha gənc bir görünüş təmin edə bilər. Həmçinin sedef, ekzema, akne kimi müxtəlif dəri xəstəliklərinin sağalma prosesinə də töhfə verə bilər.
Vitaminin dəriyə faydalarından bəziləri bunlardır:
- Nəmləndirmə
- Yara sağaldılması
- Yaşlanma təsirlərini yavaşlatma
- Günəş zədələnməsinə qarşı qoruma
- Ləkə müalicəsi
- Sızanaq izinin sağaldılması
- Quru və çatlaq dodaqları yumşaltma
Vitaminin dəriyə olan faydalarından faydalanmaq üçün bəhs edilən vitamini ehtiva edən yağ, krem, serum və ya maska formaları tərcih edilə bilər. Məhsulların təsiri üçün təmizlənmiş dəriyə gecə tətbiq edilməsi tövsiyə edilir.
E Vitaminin saça faydaları
E vitaminin saça olan faydaları antioksidant fəaliyyəti ilə əlaqədardır. Bu xüsusiyyət yeni saç hüceyrələrinin yaranmasını təmin edə bilər və saçın daha sağlam uzanmasını dəstəkləyə bilər.
Saça olan faydalarından yararlanmaq üçün qidalar vasitəsilə alına bilər və ya bu vitamini ehtiva edən şampun, saç kremi, saç maskası kimi məhsullar istifadə edilə bilər.
Bəzi hallarda isə həkim tövsiyəsi ilə oral yolla alınan əlavələr istifadə edilə bilər.
E vitaminin saça faydalarından önə çıxan maddələr bunlardır:
- Saç dərisinin və saç sağlamlığının qorunması
- Saç tökülməsinin azaldılması
- Saçların parlaq görünməsini təmin etməsi
- Saçların nəmli olmasının dəstəkləməsi
Bəhs edilən vitamini birbaşa saça tətbiq etmək üçün yağ formaları da tərcih edilə bilər. Yağı birbaşa saç dərisinə sürtüb bir müddət gözlədikdən sonra uyğun bir şampunla yuyula bilər. Beləliklə, vitaminin təsirlərindən daha sürətli nəticə əldə edilə bilər.
E Vitamini hansı qidalarda tapılır?
Bu vitamini almanın ən təbii və ən asan yolu tərəvəz, meyvə, quru meyvə və yağlı toxumları tarazlı porsiyalar halında istehlak etməkdir.
Aşağıda E vitamini baxımından zəngin qidalardan bəziləri sıralanmışdır:
- Günəbaxan tumu
- Badam Fındıq Yer fıstığı
- Balqabaq İspanaq
- Brokkoli Manqo Avokado
- Pomidor
- Qızıl balıq
- Forel balığı
- Aspir yağı
- Buğda rüşeymi yağı
- Üzüm toxumu yağı
- Düyü kəpəyi yağı
Yuxarıda bəhs edilən mənbələrə əlavə olaraq müxtəlif yaşıl yarpaqlı tərəvəzlərdə, qabıqlı qərzəkli meyvələrdə, dəniz məhsullarında da bol miqdarda tapılır.
Həmçinin C vitamini ehtiva edən qidalarla birlikdə istifadə edildikdə mənimsənilməsi daha yaxşı baş verir.
E Vitamini gündəlik olaraq nə qədər istehlak edilir?
E vitaminin yemək və ya əlavə olaraq fərq etməzsizin eyni miqdarda alınması tövsiyə edilir. Sağlam fərdlərdə və müntəzəm qidalanma vərdişi olan şəxslərdə təbii olaraq alınması tövsiyə edilir. Cinsiyyətə və yaşa görə alınması lazım olan gündəlik miqdarlar isə bu şəkildə göstərilə bilər:
Uşaqlar:
- 1-3 yaş uşaqlar: 6 milliqram
- 4-8 yaş uşaqlar: 7 milliqram
- 9-13 yaş uşaqlar: 11 milliqram
Qadınlar:
- 14 yaş və üzəri: 15 milliqram
- Hamilələr: 15 milliqram
- Əmizdirənlər: 19 milliqram
Kişilər:
- 14 yaş və üzəri: 15 milliqram
Mütəxəssislərin tövsiyəsinə görə E vitamini almanın ən təhlükəsiz yolu tərəvəz, meyvə, yağlı toxumlar kimi qidaların tarazlı və müntəzəm istehlakıdır.
Bu vitaminin tibbi bir problem olmadıqca dərman əlavələri yolu ilə alınmaması mümkün risklərin görülməməsi üçün əhəmiyyət daşıyır.
E Vitamini almanın riskləri varmı?
E vitamini almaq əksər hallarda risk daşımır və təhlükəsiz hesab edilir. Görülə biləcək mümkün risklər isə bu vitaminin uzun müddətli və həddindən artıq dozada qəbuluna bağlı olması ilə mütənasibdir.
Yüksək dozalarla əlaqəli ola biləcək hallar arasında diabet, ürək çatışmazlığı və digər kardiovaskulyar xəstəliklərinin gedişatının pisləşməsi yer ala bilər. Vitaminin həddindən artıq qəbulu hemorragik iflicdə artışa səbəb olduğuna dair araşdırmalar da mövcuddur.
Bu vəziyyətə əlavə olaraq hamiləliyin erkən dövrlərində qəbul edilməsi körpələrdə anadangəlmə ürək qüsuru olması nisbətini də artıra bilər.
Tez-tez verilən suallar
E Vitaminin yan təsirləri nələrdir?
Həddindən artıq dozada vitamin əlavəsi qəbul etmək ürəkbulanma, ishal, baş ağrısı, bulanıq görmə, yorğunluq kimi yan təsirlərə yol aça bilər. E vitaminin topikal formaları isə dərini qıcıqlandıra bilər.
E Vitamini hansı dərmanlarla qarşılıqlı təsir göstərir?
E vitamini bir çox tibbi vəziyyətdə və müxtəlif dərman istifadəsində qarşılıqlı təsir göstərə bilər. Bunlar arasında bəzi kimyaterapiya dərmanları, qan durulaşdırıcılar, mədə qoruyucuları, xolesterol azaldıcılar ilə K vitamini əlavələri yer ala bilər.
Vitamin əlavəsi istifadə etmədən əvvəl mümkün risklərin qarşısını almaq üçün bir həkimə müraciət etmək vacibdir.
E Vitamini çatışmazlığı nələrə səbəb olur?
E vitamini qidalar vasitəsilə asanlıqla alındığından çatışmazlığı nadir hallarda görülür. Ümumiyyətlə həzm problemləri və kistik fibroz kimi sağlamlıq problemləri olanlarda və az yağlı qidalanma rejimi olan şəxslərdə çatışmazlığı ortaya çıxa bilər.
Çatışmazlığında isə immun sistemin zəifləməsi, görmə pozğunluğu, dəri quruluğu, ürək-damar xəstəliklərində artım kimi vəziyyətlər ortaya çıxa bilər.
Bu məlumat yalnız maarifləndirmə məqsədi daşıyır və tibbi məsləhət əvəzi deyildir. Hər hansı sağlamlıq problemləri üçün həmişə həkim mütəxəssis ilə məsləhətləşin.
