Saçın böyümə dövründə gündəlik müəyyən miqdarda saç tökülməsi normal hesab edilir. Əksər insanlarda tökülən bu saçların yerinə yeni saç telləri çıxır və çıxan saçlar yenidən uzanır.

Saç tökülməsi və keçəllik görülən şəxslərdə saç tökülmə miqdarı normaldan çox olur və tökülən saçlar yenidən çıxmır.

Hormonal dəyişikliklər, stress, yaşlanma, genetik və ya bəzi xroniki narahatlıqlar saç tökülməsinin əsas səbəbləri arasında yer alır.

Saç tökülməsinin səbəbləri

Sağlam insanlar gündəlik 100 tel qədər saç itkisi yaşayır. Bu saçın böyümə dövrü üçün normal hesab edilir. Tökülən bu saçların yerini zamanla yeni saçlar tutur.

Bu sayədə saç miqdarında azalma meydana gəlmir. Tökülməsi lazım olan miqdardan çox saç tökülüb, yerinə yeni saçların çıxmaması hadisəsinə isə saç tökülməsi deyilir.

Saç tökülməsinin səbəbləri bu şəkildə sıralanır:

• Genetik meyillilik
• Baş dərisində yaranan göbələk infeksiyası
• Hörük, at quyruğu kimi sıx toplanan saç modellərindən istifadə etmək
• Saçı zərər verəcək kimyəvi maddələrə məruz qoymaq (perma, çamaşır suyu)
• Hamiləlik, doğum və menopoz kimi hormonal dəyişikliklər
• Kimyaterapiya və saç tökülməsinə səbəb olacaq dərman istifadəsi kimi tibbi müalicələr
• Dəmir və proteindən yetersiz qidalanma
• Stress
• Qalxanabənzər vəz xəstəliyi kimi amillər saç tökülməsinə səbəb olur.

Saç tökülməsi növləri hansılardır?

Saç tökülməsi bir xəstəliyə bağlı ola biləcəyi kimi mövsümi və ya stress kimi səbəblərdən də görülə bilər. Saç tökülməsinin bir çox növü var.

Daimi və ya müvəqqəti saç tökülmələri görülə bilər.

Ən geniş yayılmış saç tökülmə növləri bu şəkildədir:

• Androjenik Alopesiya: Androjenik alopesiya, genetik meyilliliyə bağlı saç tökülmələridir. Kişi tipi kimi adlandırılan və qadınlarda da görülən bəzi saç tökülmələri buna nümunədir.
• Alopesiya Areata: Alopesiya areata bir immun sistemi (autoimmun) xəstəliyidir. Saç və bədən tüklərinin tökülməsi ilə davam edir.
• Telogen Effluvium: Telogen effluvium tipi saç tökülmələrində saç sürətli bir şəkildə birdən tökülür. Bu vəziyyət adətən stressli bir dövr keçirdikdən təxminən 1-2 ay sonra görülür. Ani hormon dəyişikliklərinə bağlı olaraq inkişaf etdiyi deyilə bilər.
• Anagen Effluvium: Anagen effluvium, adətən kimyaterapiya kimi tibbi müdaxilələr nəticəsində ortaya çıxır. Bu tip saç tökülməsi də yenə ani və qısa müddətli baş verir.

Saç tökülməsinin qarşısını necə alaq?

Saç tökülməsi qalxanabənzər vəz xəstəliyi, dərman müalicəsi, hormonal dəyişikliklər, pəhriz, təşviş kimi səbəblərə bağlı olaraq inkişaf edə bilər. Saç tökülməsinə yaxşı gələn şeylər şəxsdən şəxsə görə dəyişiklik göstərir.

Saç tökülməsini azaldan və ya dayandıran üsulları tətbiq etmək üçün öncə tökülməyə səbəb olan problemin müəyyən edilməsi lazımdır.

Saç tökülməsinə yaxşı gələn müalicə və üsullar bu şəkildə sıralanır:

• Dərmanlar: Saç tökülməsinə reseptsiz satılan minoksidil tərkibli dərmanlar tökülməni azaltmağı və dayandırmağı hədəfləyir. Həkimin resept etdiyi və ağızdan alınan finasterid tərkibli dərmanlar tövsiyə edilir.
• Trombositdən Zəngin Plazma (PRP): Şəxsin öz qanı alındıqdan sonra səhiyyə işçiləri tərəfindən qanın plazması ayrılır. Daha sonra trombositdən zəngin plazma səhiyyə işçiləri tərəfindən baş dərisinə inyeksiya edilir. Bu sayədə saç tökülməsi yavaşlayır və ya tamamilə dayanır. PRP müalicəsi tökülən saçların yenidən çıxmasını da hədəfləyir.
• Baş Dərisinin Masajı: Müntəzəm olaraq edilən baş dərisi masajı, baş dərisində qan dövranını sürətləndirərək saç tökülməsini azalda bilər.

Saç tökülməsinə qarşı vitaminlər

Saç tökülməsi yaşayan kişilərdə aşağı protein və amin turşusu müşahidə edilmişdir. Bu səbəbdən qidalanma vərdişi də saç tökülməsini dayandırmağa təsir edən amillər arasında yer alır.

Xüsusilə aşağı kalorili pəhriz edənlər yağ turşuları və sink kimi əsas qidalardan məhrum qala bildikləri üçün bu da saç tökülməsinə səbəb ola bilər.

Vitamin çatışmazlığı da saç tökülməsi üçün bir risk faktoru olduğu üçün, A, B, C, D, E vitaminləri ilə selen, sink və dəmir tərkibli vitamin və mineral əlavəsi də vacibdir.

Qadınlarda saç tökülməsinə nə yaxşı gəlir?

Qadınlarda görülən saç tökülməsinin ən geniş yayılmış müalicəsi “minoksidil” tərkibli dərmanlardır. Tökülmə dərəcəsinə görə %2 və %5 minoksidil tərkibli dərman istifadəsi tövsiyə edilir.

Minoksidillə yanaşı PRP müalicəsi də saç tökülməsini yavaşladıb yeni saçların çıxmasını dəstəkləyə bilər.

Qadınlarda saç tökülməsinə yaxşı gələn digər əlavələr bu şəkildədir:

• Dəmir Əlavələri: Geniş yayılmış saç tökülməsi yaşayan qadınların %10-da dəmir çatışmazlığı aşkar edilmişdir. Dəmir çatışmazlığı qadınlarda ciddi saç tökülməsinə səbəb olan amillər arasında yer alır. Xüsusilə vegetarian qidalanan, çox aybaşı qanaması olan və keçmişdə anemiya tarixçəsi olan qadınlarda dəmir çatışmazlığı ehtimalı yüksəkdir. Bu vəziyyətdə dəmir dərmanı əlavəsi almaq saç tökülməsini dayandıra bilər. Dəmir səviyyəsi normal gedişatda olduqda bədənə alınan artıq dəmir dərmanı qəbizlik, mədə xəstəlikləri kimi narahatlıqlara səbəb ola bilər.
• D Vitamini: Saç tökülməsi yaşayan qadınların təxminən %30-da D vitamini çatışmazlığı aşkar edilmişdir. Saç tökülməsinin azalması və ya dayandırılması üçün bədənin ehtiyacı qədər D vitamini əlavəsi alınması tövsiyə edilir.

Kişilərdə saç tökülməsinə nə yaxşı gəlir?

Kişilərdə genetik və ya stressə bağlı olaraq saç tökülməsi görülə bilər. Bu saç tökülmələrini dayandırmaq və ya azaltmaq üçün istifadə edilə biləcək müxtəlif dərman müalicələri mövcuddur.

Bunların başında reseptsiz satılan “minoksidil” və həkim tərəfindən resept edilən “finasterid” tərkibli dərmanlar yer alır. Bundan başqa yenə “trombositdən zəngin plazma (PRP)” müalicəsi də saç tökülməsini azaltmağı və dayandırmağı hədəfləyir.

Ciddi saç tökülməsi yaşayan kişi xəstələrə həkim tərəfindən daimi həll təklifi olan “saç əkimi” əməliyyatı da tövsiyə edilən müalicə üsulları arasındadır. Bu gün çox geniş istifadə edilən saç əkimi əməliyyatı müəyyən saç bölgəsindən saçların alınaraq tökülən bölgəyə köçürülməsi ilə həyata keçirilir.

Uşaqlarda saç tökülməsinə nə yaxşı gəlir?

Uşaqlarda adətən saç tökülməsi “alopesiya areata” xəstəliyi nəticəsində görülür. Alopesiya areata xəstəliyinin qəti bir müalicəsi yoxdur. Həkimin tövsiyə etdiyi və tətbiq etdiyi bir müalicə olan steroid müalicələri tökülən saçların yenidən çıxmasına kömək edir. Lakin bu qəti bir həll deyil. Yenidən saç tökülməsi görülə bilər.

Alopesiya areatanın yanı sıra telogen effluvium (stressdən dolayı saç tökülmə növü), tinea kapitis (saç göbələyi), bakterial infeksiyalar, trikotillomaniya (saç qoparma xəstəliyi), dəmir, sink, D vitamini çatışmazlığı səbəbləri də görülə bilər.

Uşaqlarda saç tökülməsinə yaxşı gələcək şeylərin başında tökülməyə səbəb olan narahatlığın müəyyən edilib, narahatlığı aradan qaldırmaq üçün müvafiq müalicə planı tərtib etməkdir. Müntəzəm və tarazlı qidalanma da uşaqlarda saç tökülməsini azaldacaq amillər arasında yer alır.

Saç tökülməsinə yaxşı gələcək təbii üsullar hansılardır?

Saç tökülməsi şəxsin fiziki görünüşünə təsir etdiyi qədər ruhi sağlamlığına da təsir edir. Bu üzdən saç tökülməsi müalicələrinin daha təsirli ola bilməsi üçün müalicəni təbii üsullarla dəstəkləmək lazımdır. Saç tökülməsinə yaxşı gələn təbii üsullar bu şəkildə sıralanır:

• Saç tipinə uyğun şampun istifadə etmək
• Dəmir və sinkdən zəngin qidalandırıcı qidalar istehlak etmək
• Qırılan saç uclarını müntəzəm olaraq təmizləmək
• Saça zərər verən və saçı ağırlaşdıran kimyəvi maddələrdən uzaq durmaq
• Yüksək dərəcədə saç qurutma maşını, düzləşdirici və maşadan uzaq durmaq
• Saç tökülməsinə səbəb olan stressdən uzaqlaşmaq
• Jojoba yağı, hindistan cevizi yağı, argan yağı, badam yağı, zeytun yağı, hint yağı, avokado yağı, soya yağı kimi bitki yağları saç tökülməsinə yaxşı gəlir.

Saç tökülməsinə yaxşı gələn qidalar hansılardır?

Saç tökülməsini azaltmaq və ya dayandırmaq üçün qidalanma çox əhəmiyyətlidir. Sağlam və müntəzəm qidalanmanın yanı sıra saç tökülməsinə yaxşı gələcək qidaları da istehlak etmək tökülməni dayandıra bilər. Saç tökülməsinə yaxşı gələn qidalar bu şəkildə sıralanır:

• Gicitkan otu
• Soğan
• Sarımsaq
• Yaşıl çay
• Xına
• Qarağat
• Rozmarin
• Adaçayı

Saç tökülməsi necə müalicə edilir?

Saç tökülməsinin ən qəti müalicə üsulu saç əkimidir. Saç əkimi xaricində saç tökülməsini azaltmağı və ya dayandırmağı hədəfləyən digər müalicə üsulları isə “minoksidil” və “finasterid” tərkibli dərman istifadəsidir.

Dərmanların yanı sıra PRP müalicəsi də saç tökülməsini azaldan və ya dayandıran müalicələr arasındadır. Bu müalicələr şəxsə görə dəyişiklik göstərir. Hər kəsdə eyni təsirə malik olmaya bilər.

Əgər siz və ya yaxınlarınız saç tökülməsi problemi yaşayırsınızsa, həkim tərəfindən müayinə edilməsi lazımdır. Müayinə nəticəsində saç tökülməsinə səbəb olan amillər müəyyən edilir.

Tökülməyə səbəb olan hər hansı bir narahatlıq varsa, həkim tərəfindən şəxsə uyğun müalicə planı tərtib edilir. Bu müalicədən sonra saç tökülməsi dayana bilər.

Stress və ya genetik meyilliyi olan şəxslərə də yenə həkim tərəfindən uyğun müalicə planlaşdırılması edilməsi lazımdır.

Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.