Miqren başın bir tərəfində döyüntülü, pulsasiyalı baş ağrısına səbəb olan şiddətli baş ağrısıdır. Miqrenin baş ağrısı mərhələsi adətən ən azı dörd saat davam edir, lakin günlərlə də davam edə bilər.
Miqrenlər pozucudur. Onlar gündəlik rutininizə mane ola və şəxsi və sosial öhdəliklərinizi yerinə yetirmək qabiliyyətinizə təsir edə bilər. Miqrenləri idarə etməyinizə kömək etmək üçün müalicə mövcuddur.
Miqren və baş ağrısı
Bir çox insan baş ağrısının özünü təsvir etmək üçün “miqren” sözündən istifadə edir. Lakin baş ağrısı miqrenin yalnız bir simptomdur. Və baş ağrıları bir çox başqa səbəblərdən yarana bilər.
Miqren baş ağrılarının bəzi tipik xüsusiyyətlərinə bunlardır:
- Ağrı döyüntülü və ya zərbəlidir və hərəkət etdikdə daha da pisləşir.
- Onu əsasən başınızın bir tərəfində hiss edirsiniz.
- Həmçinin bu simptomlardan ən azı birinə sahib olursunuz: işığa və/və ya səsə həssaslıq, ürəkbulanma və qusma.
Miqren simptomları
Bir çox insan üçün miqren tutması mərhələlərlə baş verir. Bu mərhələlərdə müşahidə edə biləcəyiniz əlamətlər:
Baş ağrısından saatlar və ya günlər əvvəl, miqrendən əziyyət çəkən insanların təxminən 60%-i aşağıdakı əlamətləri hiss edir:
- İşığa, səsə və ya qoxuya həssaslıq. Adətən sizi narahat etməyən işıq və səs səviyyələri narahatedici və hətta ağrılı ola bilər. Siqaret tüstüsü, avtomobil tüstüsü, ətir və təmizləyici vasitələrin qoxuları xüsusilə xoşagəlməz görünə bilər.
- Səbəbsiz yorğunluq. Həmçinin tez-tez əsnəyə bilərsiniz.
- Yemək həvəsi və ya iştahanın olmaması. Şirniyyat kimi müəyyən qidaları çox istəyə və ya ümumiyyətlə daha çox ac hiss edə bilərsiniz. Və ya ümumiyyətlə yemək istəməyə bilərsiniz.
- Əhval-ruhiyyə dəyişiklikləri, məsələn əsəbilik və ya kədər.
- Susuzluq hissi və tez-tez sidiyə getmə.
- Şişkinlik hissi və ya qəbizlik, ishal kimi həzm problemləri.
Miqren yaranma səbəbləri
Həkimlər miqrenin dəqiq səbəblərini bilmirlər, lakin onlar genetikanızla və beyninizin dəyişiklikləri ilə əlaqəli görünür.
Genetikanız hətta baş ağrılarınızı tetikləyən amilləri də müəyyən edə bilər – yorğunluq, parlaq işıqlar və ya hava dəyişiklikləri olmasından asılı olmayaraq.
Uzun illər ərzində alimlər insanların beyindəki qan dövranının dəyişməsi səbəbindən miqren tutmaları yaşadığını düşünürdülər. İndi əksəriyyəti bunun ağrıya səbəb olduğunu, lakin ağrını başladan amil olmadığını düşünür.
Bəzi mütəxəssislər indi inanırlar ki, tutma beyindəki kimyəvi dəyişikliklər səbəbindən başlayır.
Həddindən artıq aktiv sinir hüceyrələri siqnallar göndərir və bu, bədəninizdəki serotonin və kalsitonin geni ilə əlaqəli peptid (CGRP) kimi müəyyən kimyəvi birləşmələrin səviyyələrində dəyişikliklərə səbəb olur.
CGRP beyninizin ətrafındakı qan damarlarının şişməsinə səbəb olur, serotonin isə onların daralmasına səbəb olur. Bu kimyəvi maddələr arasındakı tarazlığın pozulması iltihablanma və ağrıya səbəb olur.
Miqren-in risk faktorları
Amerika Miqren Fondu təxmin edir ki, 38 milyondan çox amerikalı miqrendən əziyyət çəkir. Bəzi amillər miqren yaşama ehtimalınızı artıra bilər:
Cins. Qadınlar kişilərə nisbətən üç dəfə daha çox miqren yaşayırlar.
Yaş. Əksər insanlarda miqren baş ağrıları 10-40 yaş arasında başlayır. Əgər aybaşı dövrünüz varsa, menopauzadan sonra tutmalarınızın yaxşılaşdığını və ya tamamilə keçdiyini görə bilərsiniz.
Ailə tarixi. Miqrendən əziyyət çəkən hər beş nəfərdən dördünün ailəsində də miqren yaşayan başqa üzvlər var. Əgər valideynlərdən birində bu tip baş ağrıları varsa, sizdə də yaranma ehtimalı 50%-dir. Əgər hər iki valideyndə varsa, risk 75%-ə qədər yüksəlir.
Digər tibbi vəziyyətlər. Depressiya, təşviş, bipolyar pozğunluq, yuxu pozğunluqları və epilepsiya miqren ehtimalınızı artıra bilər.
Miqreni tətikləyən amillər
Tutmanı tetikləyə biləcək bəzi amillər:
Hormon dəyişiklikləri. Aybaşı dövründə, hamiləlik zamanı və ya yumurtlama dövründə baş ağrıları yaşaya bilərsiniz.
Əlamətlər həmçinin menopauza, hormonal kontraseptivlər və ya hormon əvəzedici terapiya ilə əlaqəli ola bilər.
Stress. Stresli olduğunuzda, beyniniz qan damarlarının dəyişməsinə səbəb olan kimyəvi maddələr ifraz edir ki, bu da baş ağrısına gətirib çıxara bilər.
Yeməkləri ötürmək
Hava dəyişiklikləri. Tufan cəbhələri, barometrik təzyiqin dəyişməsi, güclü küləklər və ya yüksəkliyin dəyişməsi tutma yarada bilər.
Duyğularınız. Uca səslər, parlaq işıqlar və güclü qoxular baş ağrısını tetikləyə bilər.
Dərmanlar. Qan damarlarını genişləndirən vazodilatorlar baş ağrısını tetikləyə bilər.
Fiziki aktivlik. Bura idman və cinsi əlaqə daxildir.
Tütün
Yuxu rejiminin dəyişməsi. Həddindən artıq və ya kifayət qədər yatmadıqda baş ağrıları yaşaya bilərsiniz.
Miqreni tetikləyən qidalar
Yetişmiş pendirlər, spirtli içkilər, şokolad və paxlalılar kimi bəzi qida və içkilər miqren tutmaları ilə əlaqələndirilib.
Həmçinin nitratlar (pepperoni, hot-doq və ərzaq ətlərində), monosodium qlutamat və süni şirinləşdirici aspartam kimi qida əlavələri də buna səbəb ola bilər.
Bu barədə çox az ciddi araşdırma var, ona görə də ən yaxşı yol qida gündəliyi tutmaq və hansı qida və ya içkilərin baş ağrılarınızı tetiklədiyini müəyyən etməkdir.
Qəhvə və çay kimi tərkibində kofein olan qida və içkilər bəzi insanlarda baş ağrılarını tetikləyə bilər.
Həm həddindən artıq kofein qəbulu, həm də adət etdiyiniz qədər qəbul etməmək tutma yarada bilər.
Kofeinin özü baş ağrılarının müalicəsi üçün istifadə edilə bilər.
Miqren tutmaları tezliyi
Həkimlər miqreni tezliyinə görə üç səviyyəyə bölürlər.
Epizodik miqren
Bu o deməkdir ki, ildə bir dəfə və ya həftədə bir neçə dəfə tutma yaşayırsınız. Miqrendən əziyyət çəkən əksər insanlarda ayda iki-dörd dəfə baş ağrısı olur.
Yüksək tezlikli epizodik miqren
Ən azı 3 ay ərzində ayda 9-14 gün baş ağrısı yaşayırsınız. Yüksək tezlikli epizodik miqreni olan insanlarda xroniki miqren inkişaf etmə ehtimalı başqalarına nisbətən daha yüksəkdir.
Xroniki miqren
Ayda 15 gündən çox baş ağrısı yaşayırsınız. Bu baş ağrılarının səkkizində aşağıdakı xüsusiyyətlər müşahidə olunur:
- Orta və ya güclü baş ağrısı
- Başın bir və ya hər iki tərəfində ağrı
- Döyünən və ya pulsasiya edən ağrı
- Hərəkət etdikdə güclənən ağrı
- Ürəkbulanma və ya qusma
- İşıq və səsə qarşı həssaslıq
Xroniki və hətta yüksək tezlikli epizodik miqren əlilləşdirici ola bilər. Buna görə də həkiminizlə birlikdə müalicə planı üzərində sıx işləmək vacibdir.
Həkimə nə zaman müraciət edilməli?
Baş ağrısı keçmədiyi və ya təkrarlandığı hər zaman həkiminizə müraciət edin.
Əgər güclü baş ağrınız varsa və aşağıdakı əlamətlər müşahidə olunursa, təcili tibbi yardım alın:
- Qızdırma, ürəkbulanma və qusma ilə müşayiət olunan boyun sərtliyi
- Ətraflarda keyləşmə və ya zəiflik
- Danışmaqda çətinlik və ya qırıq-qırıq danışma
- Qəfildən baş verməsi
- İndiyə qədər yaşadığınız ilk ciddi baş ağrısı olması və gündəlik fəaliyyətinizi məhdudlaşdırması
- Baş travması, məşq və ya cinsi əlaqədən dərhal sonra yaranması
- Çaşqınlıq və ya yaddaş itkisi
- Gün ərzində pisləşməsi
- İndiyə qədər yaşadığınız ən güclü baş ağrısı olması
- Təkcə bir gözdə olması və həmin gözdə qızartı olması
- Görmə problemləri ilə yanaşı çeynəmə zamanı ağrı hiss edilməsi
- 50 yaşdan yuxarı olmanız və bu tip baş ağrısını ilk dəfə yaşamanız
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
