B12 vitamin bədənin müxtəlif bioloji proseslərində mühüm rol oynayır. Qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalından sinir sisteminə, DNA sintezindən metabolizm sürətinə qədər bir çox əsas funksiyaya təsir edir.
Gündəlik həyatı davam etdirmək üçün bədənin ehtiyac duyduğu bir çox əsas qidaları qəbul etmək son dərəcə vacibdir. Bu qida maddələrindən biri də B12 vitaminidir.
Adı tez-tez eşidilən bu vitaminin nə işə yaradığı və niyə bu qədər vacib olduğu haqqında çox vaxt az məlumata sahib ola bilərsiniz.
B12 Vitamini çatışmazlığının əlamətləri
B12 vitamini çatışmazlığı bədənin normal funksiyalarını davam etdirməsi üçün vacib olan bir vitaminin çatışmazlığıdır. B12 vitamini çatışmazlığı müxtəlif simptomlarla özünü göstərir və ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.
B12 vitamin çatışmazlığının əlamətləri belə izah edilə bilər:
- Bədənin enerji istehsalında rol oynayan proseslərə təsir edən B12 çatışmazlığı halında daimi yorğunluq və halsızlıq hissi görünür.
- Qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalında B12-nin rolu olduğu üçün bu vitaminin çatışmazlığı dəridə solğunluq və hətta anemiyaya səbəb olur.
- Anemiya nəticəsində bədənə kifayət qədər oksigen daşınmaması təngnəfəsliyə səbəb olur.
- B12 vitamini çatışmazlığı sinir sisteminə də mənfi təsir edir və baş gicəllənməsi ilə baş ağrısına səbəb olur.
- Sinir zədələnməsi xüsusilə periferik sinirlərdə baş verərsə, əl və ayaqlarda keyləşmə, qarıncalanma və zəiflik yaradır. Sinir sisteminə təsirləri səbəbindən B12 çatışmazlığı tarazlıq problemlərinə və koordinasiya çətinliklərinə səbəb olur.
- Bunlardan başqa ən geniş yayılmış digər əlamətlər unutqanlıq, depressiya problemləri və dildə şişmə kimi göstəricilərdir.
Bədəninizin yediyiniz qidalardan B12 vitaminini mənimsəyə bilməsi üçün gerçəkləşməsi lazım olan iki şey var. İlk olaraq mədənizdəki hidroklorik turşu içində olduğu qidadan B12 vitaminini ayırır.
Daha sonra B12 vitamini, mədəniz tərəfindən istehsal edilən intrinsik faktor adlı bir proteinlə birləşir. B12 vitamini daha sonra həzm sisteminiz tərəfindən mənimsənilə bilər.
Bəzi insanlarda pernisioz anemiya adlanan nadir bir vəziyyət var, bu da mədələrinin intrinsik faktor istehsal etmədiyini bildirir.
Bu səbəbdən bədənləri B12 vitaminini lazımi şəkildə mənimsəyə bilmir və bu da B12 vitamini çatışmazlığına səbəb olur.
B12 vitamini nədir?
Bədənin normal funksiyalarını davam etdirməsi üçün vacib olan bir suda həll olan vitamin növü kimi göstərilən B12 vitamini insan bədəni üçün əsas bir qida maddəsidir.
Bədəndə təbii olaraq istehsal edilməyən B12 kənardan qidalar vasitəsilə alınır. Bir sıra mühüm bioloji proseslərdə vəzifə alan B12 vitamini qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalında, DNA sintezində, sinir sistemi sağlamlığında və metilasiya reaksiyalarında mühüm funksiyalara malikdir.
B12 vitamin çatışmazlığının olması halında müxtəlif mənfiliklər yaşanır. Vegetarianlar və veqanlar, yaşlı insanlar, mədə problemləri və bağırsaq xəstəlikləri yaşayanlar B12 çatışmazlığı ilə qarşılaşan qruplardır.
B12 vitamini hansı qidalarda tapılır?
Ümumiyyətlə heyvan mənşəli qaynaqlarda tapılan B12 vitamini bəzi bitki mənşəli qaynaqlardan da təmin edilə bilər. B12 vitamini tapılan qidaların sıralamasında ilk qida qırmızı ətdir.
Bundan sonra toyuq əti və hinduşka əti kimi digər ət məhsulları da B12 vitamini baxımından zəngindir. Qızıl balıq, ton balığı, skumbriya, sardina və alabalıq kimi yağlı balıqlar da B12 vitaminini ehtiva edir.
Krevetka, istiridyə, midiya və xərçəng kimi dəniz məhsulları B12 vitamininin qaynağı olaraq göstərilir. Yumurta sarısı və süd, yoğurt, pendir və pendir suyu kimi süd məhsulları B12 vitamini ehtiva edən zəngin qaynaqlardır.
Bəzi bitki mənşəli qidalarda B12 vitamini təbii olaraq tapılmasa da, bu vitamini əlavə edilmiş formada ehtiva edən bitki qidaları yer alır. Məsələn, bəzi taxıllar, bitki südü alternativləri, maya özü və bəzi enerji çubuğu əlavələri B12 vitamini ilə zənginləşdirilmiş ola bilər.
Bundan əlavə, bəzi içmə suları və bitki suları B12 vitamini ilə əlavə edilmiş ola bilər. Bu tip sularda etiket bölməsində bu əlavənin olduğu göstərilir. B12 vitamini baxımından zəngin olan bu qidalar müntəzəm olaraq istehlak edildikdə bədən B12 ehtiyacını qarşılayır.
B12 vitamininin faydaları
B12 vitamini bədən üçün olduqca mühüm faydalara sahib olan kritik bir qida maddəsidir. B12 vitamininin faydaları belə izah edilə bilər:
- B12 vitamini sümük iliyində qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalında kritik rol oynayır.
- Qırmızı qan hüceyrələri bədəninizdəki toxumalara oksigen daşıyaraq bədəniniz üçün enerji səviyyəsini qoruyur.
- B12 vitamini sinir sistemi sağlamlığı üçün də həyati əhəmiyyətə malikdir. Sinir hüceyrələrinin qorunması və sinir ötürülməsində rol alaraq sinir sisteminin düzgün işləməsini təmin edir.
- B12 vitamini DNA sintezi üçün lazımdır və hüceyrə yenilənməsi proseslərinə töhfə verir. Bu, bədəninizin hüceyrələrini sağlam şəkildə yeniləməsini və böyüməsini təmin edir.
- B12 vitamini karbohidratları və yağları enerjiyə çevirmək üçün lazım olan metabolik prosesdə rol alır. Bu sayədə metabolizm sürətiniz artır və enerji səviyyəniz yüksəlir.
- Bəzi araşdırmalar B12 vitamininin çatışmazlığında əhval-ruhiyyənin mənfi təsirləndiyini və depressiya ilə narahatlığa töhfə verdiyini bildirir.
- B12 vitamini homosistein səviyyəsini azaldaraq ürək sağlamlığını dəstəkləyir.
- Bəzi araşdırmalar B12 vitamini çatışmazlığının sümük sağlamlığına mənfi təsir edəcəyini də irəli sürür.
Gündəlik B12 vitamini ehtiyacı nə qədərdir?
Bədən üçün həyati əhəmiyyətə malik olan B12 vitamini müəyyən bir nisbətdə alınmalıdır. Gündəlik B12 vitamini ehtiyacı şəxsdən şəxsə dəyişiklik göstərir.
Məsələn, yetkinlər üçün ümumiyyətlə tövsiyə edilən gündəlik B12 vitamini qəbulu 2.4 mikroqramdır.
Hamilə və əmizdirən qadınlar üçün bu miqdar arta bilər. Hamiləlik və əmizdirmə dövrlərində 2.6-2.8 mikroqramlıq qəbul tövsiyə edilir.
Uşaqlarda isə 0-6 ay arası körpələrdə 0.4 mikroqram, 7-12 ay arası körpələrdə 0.5 mikroqram, 1-3 yaş arası uşaqlarda 0.9 mikroqram, 4-8 yaş arası uşaqlarda 1.2 mikroqram, 9-13 yaş arası uşaqlarda 1.8 mikroqram ehtiyacı var.
Yaşlı insanlarda B12 vitamini mənimsənilməsi azalır və bu səbəbdən yaşlılar üçün gündəlik B12 vitamini qəbulu əlavələrlə birlikdə 2.4-ün üzərinə çıxmalıdır.
Bəzi insanların B12 vitamini çatışmazlığı riski daha yüksək olur və bu halda daha yüksək bir gündəlik qəbul lazımdır.
Xüsusilə vegetarian və ya veqan qidalananlar, mədə problemləri olanlar, bağırsaq xəstəlikləri yaşayanlar və yaşlı insanlar bu qrupa daxildir.
B12 çatışmazlığı qarşısını necə ala bilərik?
B12 vitamini çatışmazlığının qarşısının alınması üçün müxtəlif önləyici addımlar atıla bilər.
Məsələn, B12 çatışmazlığını önləmə yolları əsasən tarazlı və müxtəlif qidalanma ilə aradan qaldırıla bilər.
B12 vitamini baxımından zəngin olan heyvan qidaları müntəzəm olaraq istehlak edilməlidir. Bitki mənşəli qaynaqlardan B12 alımını artırmaq üçün əlavə edilmiş taxıllar, bitki südü alternativləri və maya özü kimi məhsullar tərcih edilə bilər.
B12 vitamini çatışmazlığı riski altında olan şəxslər həkimlərinə məsləhətləşərək B12 vitamini əlavələri ala bilər. B12 vitamini əlavələri tablet, kapsul, damcı və ya inyeksiya şəklində tapılır.
Hansı formulun sizin üçün uyğun olduğuna həkiminizlə məsləhətləşərək qərar verə bilərsiniz. B12 vitamini səviyyələrini müntəzəm olaraq yoxlatmaq vacibdir.
Xüsusilə B12 çatışmazlığı riski daşıyırsınızsa və əlamətləri fərq edirsinizsə, mütləq bir qan nümunəsi alaraq laboratoriya mühitində edilən testləri müəyyən fasilələrlə etdirməlisiniz.
Mədə problemləri olanlar, məsələn, mədə turşusu çatışmazlığı, mədə bypass əməliyyatı keçirənlər və mədə dərmanları istifadə edənlər B12 vitamini mənimsənilməsinə təsir edən vəziyyətlərlə qarşı-qarşıyadır.
Bu səbəbdən mədə sağlamlığına diqqət etmək lazımdır.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
