Göz qaşınması son zamanlar çox daha tez-tez görülən qarşısı alına bilən göz xəstəliklərindən biridir.
Çox vaxt gözlərdəki qaşınma allergik səbəblərdən və hava çirklənməsindən qaynaqlanır. Polen, toz və ot kimi qıcıqlandırıcı maddələr (allergenlər) göz ətrafındakı toxumalarda histamin adlanan birləşmələrin ifrazına səbəb olur.
Histamin ifrazı da gözdə qaşınma, qızartı və göz qapaqlarında şişkinliyə səbəb olur.
Göz qaşınması nədən yaranır?
Göz qaşınmasının çox müxtəlif səbəbləri ola bilər. Hava çirklənməsi, allergik səbəblər, göz quruluğu və ya mikrob səbəblərinə bağlı olaraq gözlərdə və göz ətrafında qaşınma tez-tez görülür. Bəzi hallarda gözdə qaşınma ciddi xəstəliyin əlaməti ola bilər.
Qısa müddətdə öz-özünə düzəlməyən göz qaşınması üçün mütləq göz həkiminə müraciət etmək lazımdır. Göz müayinəsi nəticəsində əsas səbəblər müəyyən edilir və müalicə olunur.
Göz qaşınmasının səbəbləri
Göz qaşınmasının çox müxtəlif səbəbləri vardır:
- Allergiya
- Mövsümi allergik konjonktivit
- İl boyu davam edən allergik konyuktivit
- Atopik keratokonyuktivit
- Vernal konyuktivit
- Atopik dermatit (Allergik ekzema)
- Göz quruluğu
- Meibomian vəz xəstəliyi (Meibomit)
- Kirpik dibi iltihabı (Blefarit)
- İnfeksiyalar
- Kontakt lens mənşəli konyuktivit/allergik konyuktivit
- Kornea-nın cızılması/yad cism
1- Allergiya
2- Mövsümi allergik konyuktivit
Bahar aylarında tez-tez polen və ot allergiyası və buna bağlı allergik konyuktivit və qaşınma inkişaf edir. Allergik burun soyuqalması da eyni səbəblərlə ortaya çıxır.
3- İl boyu davam edən allergik konjonktivit
Bütün il boyu davam edən və hər mövsümdə ortaya çıxa bilən allergik əlamətlərlə ortaya çıxan konjonktivit növüdür. Ev tozları, sporları, kif mantarı və ev heyvanlarının tükü ən tez-tez rastlanan allergik səbəblərdir.
Həmçinin şəxsin istifadə etdiyi makiyaj malzeməsi, kontakt lens məhlulu, sabun və yuyucu maddələrə qarşı da gözlərdə allergik reaksiya inkişaf edə bilər.
4- Atopik keratokonjonktivit
Hər mövsümdə görülə bilən qornea və konjonktivanın (gözün ön hissəsini örtən pərdə) iltihablanmasıdır. Şəxsin allergenlərə qarşı anormal allergik reaksiyaya genetik olaraq meyli olduğu vəziyyətdir. Allergik konjonktivit bütün il boyu xəstəni təsir edə bilər. Səmərəli müalicə edilmədikdə qornea (şəffaf təbəqə) də damarlanma, bulanıqlıq, yara əmələ gəlməsi (keratit) və görmənin azalmasına səbəb ola bilər.
5- Vernal konjonktivit
Allergik konjonktivitin daha ciddi formasıdır, uşaqlarda daha tez-tez görülür. Adətən hər iki gözü də tutur. Xəstələrin bahar aylarında şikayətləri artır. Qaşınma, işığa baxa bilməmə, yanma və sulanma ən tez-tez görülən əlamətlərdir. Göz tutulumu aydın olan xəstələrdə şəffaf təbəqədə təsirlənmə və görmədə pozulma görülə bilər.
6- Atopik dermatit (Allergik ekzema)
Atopik dermatit və ya allergik ekzema, digər atopik xəstəliklərlə xüsusilə allergik rinokonjonktivit (burun və gözün eyni zamanda tutulması) və/və ya astma ilə birlikdə görülə bilən qaşınma və qızartılarla özünü göstərən allergik dəri xəstəliyidir. Göz ətrafındakı dərini və bədənin digər hissələrini tuta bilər.
7- Göz quruluğu
Göz qaşınması, gözdəki gözyaşı çatışmazlığı və quru havadan dolayı ortaya çıxa bilər. Xüsusilə quru mühitlərdə olmaq, kompüter, telefon və planşet kimi ekranlı cihazlarla uzun müddət təmasda olmaq quru gözü artırır. Quru göz xəstəliyinin inkişafının ən vacib səbəbləri: ətraf mühit amilləri (rütubət azlığı və quru hava, külək, kondisioner, siqaret istifadəsi), yaşla gözyaşı ifrazında azalma, revmatik xəstəliklər, menopauza, kontakt lens istifadəsi, diabet, antidepresan və antiallergik dərmanların istifadəsidir.
8- Meibomian vəz xəstəliyi (Meibomit)
Meibomian vəzləri, yuxarı və aşağı göz qapaqlarında yerləşir və gözyaşının yağlı hissəsinin ifrazından məsuldur. Bu vəzlər tıxandıqda və ya quruluşları pozulduqda göz tərəfindən istehsal olunan gözyaşı nəmliyi qorumaq üçün lazım olan yağı kifayət qədər ehtiva etmir. Gözdə yanma, göz batması, qaşınma, qızartı və işıq həssaslığı yaranır.
9- Kirpik dibi iltihabı (Blefarit)
Göz qapağı kənarının iltihabı olan blefarit, bakteriyalar və göz qapağı kənarında yerləşə bilən və demodeks adlanan parazitlər tərəfindən istehsal olunan maddələrə cavab olaraq göz qapaqlarının iltihablanmasıdır. Gözdə qaşınma, batma, yanma, qızartı yaradır.
10- İnfeksiyalar
Göz infeksiyaları göz qaşınmasının önəmli səbəblərindəndir. Bakterial və ya viral konjonktivit gözdə ən tez-tez görülən və qaşınma və qırmızı gözə səbəb olan infeksiyalardır. Xüsusilə viral konjonktivit çox yoluxucudur, hər iki gözü də təsir edə bilər.
Şəffaf təbəqəni təsir edərək görməni poza bilər, adətən uzun müddətdə düzəlir. Eynək, makiyaj, çəngəl, qaşıq və dəsmal kimi şəxsi əşyaların ümumi istifadəsi, əl təmizliyinə diqqət edilməməsi və təmiz olmayan üzgüçülük hovuzlarının istifadəsi gözdə infeksiya inkişafı üçün ən vacib risk amilləridir.
11- Kontakt lens mənşəli konjonktivit/allergik konyuktivit
Kontakt lens istifadə edənlərdə kontakt lensə bağlı istifadədən qaynaqlanan infeksiya və ya allergiya inkişaf edə bilər. Bəzən kornea zərər görə bilər və ya infeksiya yarana bilər.
Makiyaj alətlərinin keyfiyyət və gigiyenasına diqqət edilməməsi də gözdə qaşınma səbəblərindəndir.
12- Korneanın cızılması/yad cism
Kornea gözün ən kənarda qalan və şəffaf olan bölümüdür. Kornanın cızılması ilə göz zərər ala bilər. Bu problem bir maddənin gözə sərt təması və ya göz infeksiyası səbəbindən ortaya çıxa bilər. Bu cızıq gözü hər qırpışınızda narahat edir və gözdə batma, qaşınma və infeksiyaya səbəb ola bilər.
Gözə qaçan yad cisimlər gözdə batma və qaşınmaya səbəb ola bilər. Göz həkiminə müraciət etmək lazımdır.
Göz qaşınması necə keçər?
Göz qaşınması adətən cəmiyyətdə yüngül qarşılanan narahatçılıqdır. Ən təsirli müalicə, göz qaşınmasının səbəbinin müəyyən edilməsi və ona yönəlik müalicə aparılmasıdır.
Göz qaşınması aradan qaldırılmaq istənilirsə ilk edilməsi lazım olan problemin həlli üçün göz həkiminə müraciət edilməsi və qaşınmanın səbəbinin müəyyən edilməsidir.
Gözlərdəki qaşınma süni gözyaşları və ya allergiya göz damlaları ilə yüngülləşdirilə bilər. Lakin çox hallarda rahatlama təmin etmək üçün reseptli göz damcıları və ya dərman istifadəsi lazım ola bilər.
Bəzi dərmanlar da xüsusilə simptomlar mövsümi allergiyalara bağlıdırsa, allergiyaya daha az meyilli hal almasına kömək edə bilər.
Gözləriniz bağlı ikən təmiz, soyuq kompres etmək və ya gözləri soyuq su ilə yumaq göz qaşınmasının şiddətini yüngülləşdirə bilər.
Bir neçə müxtəlif dərman növü göz qaşınmasını yüngülləşdirməyə kömək edə bilər. Ancaq yalnız göz həkiminiz hansı müalicə və ya müalicə kombinasiyalarının sizin ehtiyaclarınıza ən uyğun olduğunu biləcəkdir.
Bəzi hallarda gözlərdəki qaşınma süni gözyaşları və ya allergiya damlaları ilə müalicə edilə bilər. Bəzi hallarda isə iltihab quruducu damlalar və ya xüsusi göz qapağı təmizləmə məhsulları lazım ola bilər. Gözünüzdəki qaşınma üçün həkiminizin verdiyi damlalar müntəzəm olaraq istifadə edilməlidir.
Hər şeydən əvvəl gözlərinizi heç vaxt qaşımayın!
Gözünüzü ovuşduqda qaşınmanı daha da artıran histamin adlanan maddə ifraz olunur. Həmçinin gözlərinizi çox güclü qaşımaq qornea səthində cızılma, infeksiya və bəzi xəstələrdə keratokonus adlanan qornea dikləşməsinə səbəb ola bilər.
Göz qaşınması ilə birlikdə görmə itkisi, işıq həssaslığı, göz ağrısı kimi əlamətlər varsa dərhal göz həkiminə müraciət edilməsi lazımdır.
Bu məqalə ümumi məlumat məqsədilə hazırlanmışdır. Fərdi tibbi məsləhət üçün mütəxəssis həkimə müraciət edin.
