Beyinə qan sızma, beyindəki damarların hər hansı səbəbdən cırılması nəticəsində beyin toxuması daxilinə və ya beyin qişaları arasına qanın sızması vəziyyətidir.
Bu vəziyyət təcili müdaxilə tələb edən ciddi tibbi problemdir və tez bir zamanda müalicə edilməzsə, daimi zərərə və ya ölümə səbəb ola bilər.
Beyinə qan sızma əlamətləri arasında şiddətli baş ağrısı, mədə bulantısı, qusma, danışıq pozğunluqları, tarazlığın itirilməsi, şüurun bulanıqlığı və ya itirilməsi və birtərəfli iflic yer alır.
Səbəb olduğu əlamətlər qanaxmanın yerləşdiyi yerə, böyüklüyünə və təsir etdiyi beyin bölgəsinə görə dəyişkənlik göstərə bilər.
Beyinə qan sızma səbəbləri arasında yüksək təzyıq, travma, anevrizmaların cırılması, beyin şişləri və bəzi dərmanların istifadəsi sayıla bilər.
Beyinə qan sızma səbəbləri
Beyin qanaxmasının səbəbləri bunlardır:
Yüksək Təzyiq (Hipertenziya): Xroniki yüksək təzyiq beyindəki damarların zəifləməsinə və nəhayət cırılmasına səbəb ola bilər.
Anevrizma: Beyindəki qan damarlarının divarlarının zəif hissəsinin genişlənməsi və sonradan bu hissənin cırılması.
Travma: Kəllə yaralanmaları, yol qəzaları və ya yıxılmalar kimi travmalara bağlı olaraq beyində qanaxmalar yarana bilər.
Qan Xəstəlikləri: Hemofilia və ya lösemiya kimi qanın laxtalanmasını maneə törədən və ya çətinləşdirən xəstəliklər.
Şişlər: Beyindəki şişlər ətraflarındakı damarları zəiflədir və qanaxmaya səbəb ola bilər.
Dərmanlar: Qanın laxtalanmasını maneə törədən antikoaqulyant dərmanlar və ya antiplatelet dərmanlar qanaxma riskini artıra bilər.
Narkotik İstifadəsi: Xüsusilə kokain kimi bəzi narkotiklər beyin qanaxması riskini artıra bilər.
Arteriovenoz Malformasiya (AVM): Beyində doğuşdan anormal bağlanmış arter və venlərin mövcudluğu. Bu anormal bağlantılar zəif ola bilər və qanaxmaya meylli ola bilər.
Hemorrajik İnsult: Beyindəki bir arterin cırılması və ya blok olması nəticəsində yaranan qanaxma.
Amiloid Angiopatiya: Bu, beyindəki arter divarlarında anormal protein yığılmasıdır və bu arterlərin qanaxmaya daha meylli hala gəlməsinə səbəb ola bilər, xüsusilə yaşlılarda daha yaygındır.
Beyin qanaxmasının səbəbləri mürəkkəb ola bilər və adətən birdən çox faktora bağlıdır. Hər hansı şübhəli əlamət və ya simptomlarda dərhal tibbi yardım alınması vacibdir.
Beyinə qan sızma əlamətləri
Beyin qanaxmasının əlamətləri bunlardır:
Şiddətli Baş Ağrısı: Adətən qəflətən başlayır və bir çox insan tərəfindən yaşanılmış ən şiddətli baş ağrısı kimi təsvir edilir.
Şüur Dəyişiklikləri: Yuxululuq, şüurun bulanıqlığı və ya şüurun itirilməsi.
Danışıq Pozğunluqları: Anlamlı danışıq, danışıq çətinliyi və ya danışığın tamamilə itirilməsi.
Görmə Problemləri: Cüt görmə, qismən görmə itkisi və ya tam korluq.
Motor Qabiliyyətlərdə Zəiflik: Birtərəfli zəiflik, iflic və ya koordinasiyanın itirilməsi.
Üzdə Asimmetriya: Üz əzələlərində zəiflik səbəbindən birtərəfli düşüklük.
Tarazlıq və Koordinasiya Problemləri: Yeritmə çətinliyi, başgicəllənməsi və ya tarazlığın itirilməsi.
Bulantı və Qusma: Xüsusilə şiddətli baş ağrısı ilə birlikdə görülür.
Konvulsiyalar və ya Tutmalar: Qəfil əzələ spazmları, titrəmə və ya bədənin tamında görülən büzülmə hərəkətləri.
Şəxsiyyət Dəyişiklikləri və ya Davranış Anormallıqları: Qəfil emosional vəziyyət dəyişiklikləri, ajitasiya və ya qarışıqlıq.
Beyinə qan sızma əlamətləri qanaxmanın yerinə, böyüklüyünə və təsir etdiyi beyin bölgəsinə görə dəyişiklik göstərə bilər. Bu əlamətlərdən hər hansı birini yaşayan şəxs dərhal tibbi yardım almalıdır.
Beyin qanaxması potensial olaraq həyatı təhlükə altına alan vəziyyətdir və sürətli müdaxilə kritik əhəmiyyət daşıyır.
Beyinə qan sızma ilə miqren arasındakı fərq nədir?
Beyinə qan sızması və miqren hər ikisi də baş ağrısı ilə xarakterizə olunsa da, aralarında mühüm fərqlər mövcuddur. Budur bu iki vəziyyət arasındakı əsas fərqlər:
Başlanğıc və Müddət:
- Beyin Qanaxması: Adətən qəfil və gözlənilməz şəkildə başlayır. Baş ağrısı qəflətən ortaya çıxır və şiddəti tez artır.
- Miqren: Baş ağrısı adətən yavaş-yavaş başlayır və bir neçə saatdan bir neçə günə qədər davam edə bilər.
Əlamətlər:
- Beyin Qanaxması: Şiddətli baş ağrısı, bulantı, qusma, danışıq çətinliyi, şüur itkisi, tarazlıq problemləri və birtərəfli zəiflik kimi nevroloji əlamətlərlə gələ bilər.
- Miqren: Baş ağrısı adətən birtərəflidir və döyüntülü xarakterlidir. İşığa və ya səsə həssaslıq, bulantı, qusma və bəzən vizual aura kimi əlamətlərlə gələ bilər.
Səbəb:
- Beyin Qanaxması: Beyin daxilində və ya ətrafında qanaxma səbəbindən yaranır.
- Miqren: Miqrenin dəqiq səbəbi bilinməsə də, genetik, ətraf mühit faktorları və nörotransmitter tarazlıqsızlıqları rol oynaya bilər.
Müalicə:
- Beyin Qanaxması: Adətən təcili cərrahi müdaxilə və ya digər tibbi müalicələr tələb edir.
- Miqren: Ağrı kəsicilər, miqren qarşısını alan dərmanlar və həyat tərzi dəyişiklikləri ilə idarə oluna bilər.
Əhəmiyyət və Təcililik:
- Beyin Qanaxması: Potensial olaraq həyatı təhlükə altına alan vəziyyətdir və dərhal tibbi müdaxilə tələb edir.
- Miqren: Miqren ağrılı və narahat edici olmasına baxmayaraq, adətən həyatı təhlükə altına alan deyil. Lakin miqren tutmaları keyfiyyətsiz həyat sürməyə səbəb ola bilər.
Hər iki vəziyyət də ciddi qəbul edilməlidir. Beyin qanaxmasının əlamətləri olduğundan şübhələnilirsə, dərhal tibbi yardım alınmalıdır. Eyni şəkildə, miqren əlamətləri müntəzəm yaşanılırsa, nevroloqla görüşmək vacibdir.
Beyinə qan sızma hər yaşda baş verə bilər?
Bəli, beyin qanaxması hər yaşda baş verə bilər. Lakin müəyyən yaş qruplarında beyin qanaxmasının səbəbləri və riskləri dəyişkənlik göstərə bilər:
Yenidoğanlar və Körpələr: Doğum travmaları, doğuşdan damar anomaliyaları və ya bəzən nadir genetik xəstəliklər beyin qanaxmasına yol aça bilər.
Uşaqlar: Kəllə travmaları, beyin şişləri və ya doğuşdan arteriovenoz malformasiyalar (AVM) uşaqlıq dövründə beyin qanaxmasına səbəb ola bilər.
Gənc və Orta Yaşlı Yetkinlər: Travma, dərman və ya narkotik istifadəsi, arteriovenoz malformasiyalar və ya anevrizmaları bu yaş qrupunda beyin qanaxmasının yaygın səbəbləridir.
Yaşlı Yetkinlər: Yüksək tansiyon, ateroskleroz və yaşa bağlı damar zəifləmələri bu yaş qrupunda beyin qanaxmasının ən yaygın səbəblərindəndir. Həmçinin antikoaqulyant kimi qan incəldici dərmanların istifadəsi də beyin qanaxması riskini artıra bilər.
Hər yaşda beyin qanaxmasının əlamətləri ciddi qəbul edilməli və dərhal tibbi yardım alınmalıdır. Lakin bəzi risk faktorları və səbəblər xüsusilə müəyyən yaş qruplarında daha yaygın ola bilər.
Beyinə qan sızmanın qarşısını almaq üçün nələr edilə bilər?
Beyinə qan sızmanın qarşısını almaq üçün alına biləcək bəzi tədbirlər bunlardır:
Təzyiq Nəzarəti: Yüksək təzyiq beyin qanaxmasının ən yaygın səbəblərindən biridir. Müntəzəm həkim nəzarəti, uyğun dərman müalicəsi və həyat tərzi dəyişiklikləri ilə təzyiqinizi nəzarət altında saxlayın.
Siqareti Atın: Siqaret çəkmək anevrizmanın əmələ gəlmə riskini artıra bilər. Siqareti ataraq bu riski azalda bilərsiniz.
Həddindən Artıq Alkoqol İstehlakından Çəkinin: Həddindən artıq alkoqol istehlakı yüksək tansiyona səbəb ola bilər. Alkoqolu məhdud və ölçülü şəkildə istehlak edin.
Sağlam Qidalanma: Az duz və az yağ tərkibli pəhriz yüksək tansiyon riskini azalda bilər. Bol tərəvəz və meyvə, tam taxıllı məhsullar və yağsız protein mənbələrinə diqqət yetirin.
Müntəzəm İdman: Fiziki fəaliyyət yüksək tansiyon riskini azalda bilər və ümumi damar sağlığınızı qoruya bilər.
Dərmanların Düzgün İstifadəsi: Qan sulandırıcı və ya antikoaqulyant dərmanların yan təsirləri ola bilər. Bu dərmanları istifadə edərkən həkiminizin tövsiyə etdiyi şəkildə və müntəzəm nəzarətlə istifadə edin.
Narkotik İstifadəsindən Çəkinin: Kokain və bəzi digər narkotiklər beyin qanaxması riskini artıra bilər.
Baş Yaralanmalarının Qarşısını Alın: Dəbilqə və təhlükəsizlik kəməri kimi qoruyucu avadanlıqları istifadə edərək travma nəticəsində yarana biləcək kəllə yaralanmalarının qarşısını alın.
Damar Sağlığınızı Nəzarət Edin: Xüsusilə ailə tarixində beyin qanaxması və ya damar anomaliyaları varsa, müntəzəm angioqrafiya və ya digər taramalarla damar sağlığınızı nəzarət etdirin.
Stresi Azaldın: Xroniki stress tansiyonun yüksəlməsinə səbəb ola bilər. Meditasiya, dərin nəfəs alma və rahatlama texnikaları kimi üsullarla stresinizi idarə edin.
Beyin qanaxması riskini azaltmaq üçün bu tədbirlərin yanı sıra ümumi sağlıq vəziyyətinizi yaxşı saxlamaq və müntəzəm tibbi nəzarətdən keçmək də vacibdir.
Nə vaxt həkimə müraciət edilməlidir?
Bəzi vəziyyətlər vardır ki, təcili tibbi müdaxilə tələb edir və bu vəziyyətlərdə dərhal həkimə müraciət edilməlidir. Budur həkimə müraciət etməyiniz lazım olan vəziyyətlər:
Qəflətən Başlayan Şiddətli Baş Ağrısı: Xüsusilə həyatınızda əvvəllər heç vaxt təcrübə etmədiyiniz şiddətdə baş ağrısı hiss edirsinizsə.
Görmə Problemləri: Qəfil görmə itkisi, cüt görmə və ya gözlərin önündə uçan qara nöqtələr kimi anormal görmə əlamətləri.
Danışıq və Anlama Çətinliyi: Qəflətən danışıq və ya insanların dediklərini anlama çətinliyi yaşarsanız.
Birtərəfli Zəiflik və ya Uyuşma: Bədənin bir tərəfində (qol, ayaq, üz) qəflətən zəiflik və ya uyuşma hiss edilməsi.
Tarazlıq və Koordinasiya İtkisi: Qəfil baş gicəllənməsi, yeritmə çətinliyi və ya koordinasiya itkisi.
Qəfil Şüur Dəyişiklikləri: Qəfil şüur bulanıqlığı, qarışıqlıq və ya şüur itkisi.
Nəfəs Darlığı: Qəfil və izah edilə bilməyən nəfəs darlığı.
Döş Ağrısı: Şiddətli, təzyiq yaradan və ya sıxıcı döş ağrısı, xüsusilə sol qola, çənəyə və ya kürəyə yayılan ağrı müşayiət edirsə.
Şiddətli Qarın Ağrısı: İzah edilə bilməyən və şiddətli qarın ağrısı.
Qanaxma: Xüsusilə antikoaqulyant kimi qan sulandırıcı dərmanlar istifadə edirsinizsə, nəzarət edilə bilməyən və ya gözlənilməz qanaxmalar.
Yüksək Hərarət: İzah edilə bilməyən yüksək hərarət, xüsusilə digər əlamətlərlə (səpgilər, halsızlıq və s.) birgə olarsa.
Bu əlamətlərdən hər hansı birini və ya bir neçəsini yaşarsanız, dərhal nevroloq həkimə müraciət etməli və ya təcili yardım xidmətini çağırmalısınız.
Bu əlamətlər ciddi sağlamlıq probleminin əlaməti ola bilər və sürətli müdaxilə həyati əhəmiyyət daşıya bilər.
Tez-tez Verilən Suallar
Beyin qanaxması nədir?
Beyin qanaxması, beyin toxuması daxilində və ya beyin ilə kəllə sümüyü arasında qanın yığılması vəziyyətidir. Bu, beyin funksiyalarını təsir edə bilər və təcili müdaxilə tələb edən ciddi vəziyyətdir.
Beyin qanaxmasının ən yaygın əlamətləri nələrdir?
Baş ağrısı, bulantı, qusma, şüur itkisi, danışıq pozğunluqları, tarazlıq itkisi, zəiflik və ya iflic, anormal göz hərəkətləri, konvulsiyalar və görmə problemləri beyin qanaxmasının ən yaygın əlamətləridir.
Beyin qanaxmasının səbəbləri nələrdir?
Yüksək tansiyon, travma (kəllə yaralanmaları), anevrizma (qan damarlarının zəif hissəsinin genişlənməsi), damar tıxanması, şişlər, qan xəstəlikləri və ya dərmanlar kimi faktorlar beyin qanaxmasına səbəb ola bilər.
Beyin qanaxması ilə miqren arasındakı fərq nədir?
Hər ikisi də şiddətli baş ağrısına səbəb ola bilər, lakin beyin qanaxması adətən qəflətən başlayır və digər nevroloji əlamətlərlə birlikdə gəlir. Miqren isə adətən birtərəflidir və işığa və ya səsə həssaslıq, bulantı və ya aura kimi xüsusi əlamətlərlə gəlir.
Beyin qanaxması hər yaşda baş verə bilər mi?
Bəli, beyin qanaxması hər yaşda baş verə bilər, lakin bəzi risk faktorları və səbəblər xüsusilə yaşlılarda daha yaygındır.
Beyin qanaxması diaqnozu necə qoyulur?
Beyin qanaxmasının diaqnozu üçün adətən kompüter tomoqrafiyası (KT) və ya maqnit rezonans görüntüləməsi (MRG) istifadə edilir.
Beyin qanaxması müalicəsi necədir?
Beyin qanaxmasının müalicəsi səbəbinə, yerləşdiyi yerə və şiddətinə görə dəyişir. Cərrahi müdaxilə, dərman müalicəsi və ya digər tibbi müdaxilələr tələb oluna bilər.
Beyin qanaxmasının qarşısını almaq üçün nələr edilə bilər?
Yüksək tansiyonun nəzarət altında saxlanması, siqaret çəkməmək, həddindən artıq alkoqol istehlak etməmək, sağlam pəhriz və müntəzəm idman beyin qanaxması riskini azalda bilər.
Beyin qanaxmasından sonra tam sağalma mümkündür?
Beyin qanaxmasından sonra sağalma qanaxmanın şiddətinə, yerləşdiyi yerə və tez alınan tibbi müdaxiləyə görə dəyişir. Bəzi xəstələr tamamilə sağalır, bəziləri isə daimi zərərlə yaşamaq məcburiyyətində qala bilərlər.
Beyin qanaxması qəfil ölüm riski daşıyır mı?
Bəli, beyin qanaxması ciddi və potensial olaraq ölümcül vəziyyətdir. Tez tibbi müdaxilə alınmazsa, beyin qanaxması qəfil ölümə səbəb ola bilər.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminiz ilə məsləhətləşin.
