Geniş yayılmış görmə qüsurları arasında yer alan miopiya, uzağı görə bilməmə vəziyyətini ifadə edir. Miopiya irəliləyici göz xəstəliyidir.
Miopiya müalicəsi çərçivəsində xəstələr üçün 3 fərqli seçim təklif olunur: Eynək və ya kontakt linza istifadəsi yaxud lazer ilə göz əməliyyatı.
Eynək istifadəsində çətinlik çəkənlər və ya kontakt linza istifadə etmək istəməyənlər üçün lazer müalicəsi rahat və təsirli həll yolu təqdim edir.
Lazerlə miopiya müalicəsi sayəsində bir çox xəstə görmə keyfiyyətini geri qazanaraq eynək taxmaqdan qurtula bilir.
Miopiya nədir? Miopiya növləri nələrdir?
Uzağı və uzaqdakı cismləri aydın görə bilməmə kimi təyin olunan miopiya göz kürəsinin və ya kornea hissəsinin normaldan daha uzun olmasından qaynaqlanır.
Göz sınma problemləri arasında tez-tez rast gəlinən miopiya rahatsızlığında, görüntü retinaya deyil, retina qarşısındakı nöqtəyə fokuslanır.
Uzağı bulanıq görən xəstələr adətən yaxın cismləri görmədə isə problem yaşamazlar.
Miopiya-nın müxtəlif növləri mövcuddur:
Yüksək Miopiya – göz kürəsinin uzunluğuna bağlı inkişaf edən şiddətli miopiya növü kimi ifadə edilir. Dünya Səhiyyə Təşkilatının qiymətləndirilməsinə görə 5 dərəcə və yuxarı miopiya vəziyyəti yüksək miopiya kimi təyin edilə bilər. Yüksək miopiya diaqnozu alan xəstələrin görmə keyfiyyəti və aydınlığı azalır, görmə sahəsində qara nöqtələr yarana bilər və ya retina nazalması səbəbindən korluq (qismən və ya tam) ortaya çıxa bilər.
Gecə Miopiyası – adından da anlaşıldığı kimi, işığın az olduğu mühitlərdə uzağı görmə problemlərini ifadə edir. Gənc xəstələrdə daha tez-tez görülür. Gecə miopiyası olan xəstələr xüsusilə axşam və gecə maşın sürərkən görmə çətinliyi yaşaya bilərlər.
Patoloji Miopiya – göz kürəsinin həddindən artıq uzaması nəticəsində ortaya çıxan patoloji miopiya görmə itkisinə səbəb olan vəziyyətdir. Yüksək miopiya olan xəstələrdə patoloji miopiya inkişaf riski mövcuddur. Bu vəziyyətə sahib xəstələrin adətən miopiya dərəcələri 7 və yuxarıdır.
Okulyar Miopiya – müxtəlif göz xəstəliklərinə bağlı miopiya inkişafı vəziyyətidir. Qlokoma (göz təzyiqi), katarakta, göz infeksiyaları və ya retina cırılmaları şəxsdə miopiya rahatsızlığına səbəb ola bilər.
Saxta Miopiya – müvəqqəti miopiya vəziyyətidir. Səbəbi yaxın baxış fokus əzələsinin boşalmasıdır.
Bu növlərin xaricində astiqmat da bəzi hallarda göz yorğunluğu və ya miopiya ilə birlikdə görülə bilər. Astiqmat miopiya diaqnozu alan xəstələr həm yaxın, həm də uzaq cismləri aydın görə bilməzlər.
Miopiya yaranma səbəbləri
Göz kürəsinin olması lazım olduğundan daha uzun olması və ya gözün kornea təbəqəsinin əyri olması miopiya rahatsızlığının səbəbidir. Bu struktur problemi işığın sınmasını təsir edərək uzaq görmə qabiliyyətini pozur.
Genetik amillər də şəxsdə miopiya riskini artırır. Bundan əlavə, kompüter, planşet və mobil telefon kimi cihazların uzun saatlar istifadə edilməsi, çox kitab oxuyanlar və işıq az olan yerlərdə oxuma edənlərdə də miopiya inkişaf edə bilər.
Həmçinin gün işığından faydalanmamaq, D vitamini çatışmazlığı kimi amillər də miopiya rahatsızlığında rol oynayır.
Miopiya əlamətləri nələrdir?
Şəxsdə miopiya olduğuna işarə edən əlamətlər bunlardır:
- Uzaqdakı cismləri aydın görə bilməmək
- Yaxşı görə bilmədiyi üçün şəxsin gözlərini yumaq uzağa baxması
- Gecələr görmə keyfiyyətinin düşməsi
- Xüsusilə avtomobil sürərkən yol işarələrini görmədə çətinlik çəkmə
- Baş ağrısı
- Göz yorğunluğu səbəbindən göz ağrısı
Miopiya dərəcələri nələrdir?
Miopiya görmə dərəcələrinə görə yüngül, orta və yüksək kimi sıralanır.
- 0.25 ilə 3 dərəcə aralığındakı görmə qüsuru yüngül miopiya,
- 3 və 6 aralığındakı görmə qüsuru orta miopiya,
- 6 və yuxarı görmə qüsuru isə yüksək miopiya kimi qiymətləndirilir.
Miopiya bəzən əlamət vermədən irəliləyə bilər. Xüsusilə uşaqlarda inkişaf edən miopiya rahatsızlığının erkən diaqnozu üçün ilk göz testi 3-4 yaş arasında edilməlidir.
Miopiya müalicəsi
Göz həkimi tərəfindən aparılan ətraflı göz müayinəsi ilə miopiya diaqnozu və miopiyasının dərəcəsi müəyyən edilir.
Həmçinin miopiya testi çərçivəsində ən geniş istifadə olunan üsul, üzərində müxtəlif ölçülərdə və məsafələrdə hərf və simvolların olduğu optik kartlarla həyata keçirilir. Bu üsulda xəstə bir gözünü bağlayaraq qarşısına gələn optik kartları oxuyur.
Miopiya müalicəsində 3 əsas üsul tətbiq edilə bilər:
Eynək – ən məlum müalicə seçimlərindən biridir. Eynək istifadəsi yalnız müəyyən fəaliyyətlərdə; məsələn, maşın sürərkən və ya film izləyərkən lazım olduqda bu üsul seçilə bilər. Lakin miopiya dərəcəsinin yüksək olması səbəbindən daimi eynək istifadəsi lazım olduğu hallarda xəstələr çətinlik çəkə bilərlər.
Kontakt linza – digər əməliyyatsız miopiya müalicəsi seçimidir. Eynəyə nisbətən daha yaxşı və keyfiyyətli görmə təmin edir. Lakin taxılması və baxımı diqqət və zəhmət tələb etdiyi üçün hər xəstə seçə bilməz.
Lazer əməliyyatı – seçilmiş xəstələrdə getdikcə daha geniş istifadə olunan üsuldur. Lazerlə miopiya müalicəsi çərçivəsində LASIK (laser in situ keratomileusis) və ya PRK (fotorefraktiv keratektomiya) üsulları istifadə edilə bilər. Bu üsullarla kornea yenidən formalaşdırılaraq sınma qüsurları düzəldilir.
Bu 3 əsas üsulun yanında korneal refraktiv müalicə (CRT) çərçivəsində kornea əyriliyini düzəldərək işığın fokusunu dəyişdirmək məqsədi ilə hazırlanmış sərt kontakt linzlər xəstəyə taxıla bilər.
Yüksək miopiya xəstələrinin yaşadığı görmə çətinliyi refraktiv cərrahi ilə müalicə edilə bilər.
Kornea quruluşu lazer üçün uyğun olmayan miopiya dərəcəsi yüksək xəstələrdə təbii lensin qarşısına və ya yerinə süni göz içi ağıllı mercək yerləşdirilə bilər.
Miopiya-nın qarşısı alına bilərmi?
Miopiya irəliləyici rahatsızlıqdır və tamamilə qarşısını almaq mümkün deyil. Miopiyasının irəliləməsini yavaşlatmaq və görmə keyfiyyətini daha uzun müddət qorumaq üçün alına biləcək bəzi tədbirlər mövcuddur.
Göz sağlamlığı baxımından faydalı tədbirlər belə sıralana bilər:
- Gün işığından mütləq hər gün faydalanın.
- Gözün günəşlə birbaşa təmasından qaçın, çöldə mütləq UV filtrli günəş eynəyi istifadə edin.
- Ekran qarşısında keçirdiyiniz saatları azaltmağa çalışın, əgər kompüter başında işləyirsinizsə 20 dəqiqədə bir ən azı 20 saniyə müddətində fasilə verərək gözlərinizi rəqəmsal cihaz ekranından uzaqlaşdırın.
- İşıq az olan yerdə və/yaxud həddindən artıq və fasiləsiz oxuma etməyin.
- İllik göz müayinəsini ləngitməyin.
- Həkiminizdən atropin damcıları ilə bağlı məlumat alın.
- Sağlam qidalanın və siqaretdən uzaq durun.
Bu məqalə ümumi məlumat məqsədilə hazırlanmışdır. Fərdi tibbi məsləhət üçün mütəxəssis həkimə müraciət edin.
