Hər gün müxtəlif sağlamlıq problemləri və ya təcili hallar yaşayan minlərlə insan vardır.
Buna görə də sağlam yetkinlərin müayyən aralıqlarla olaraq qan bağışlaması böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Kimlər qan verə bilər?
Həm başqalarına, həm də öz sağlamlığına töhfə vermək arzusunda olan şəxsin sağlam olması lazımdır.
18-65 yaşları arasında olanlar, çəkisi orta hesabla 50-dən yuxarı olanlar və qan testlərindəki hemoqlobin dəyərləri normal olan hər kəs ən çox iki ayda bir dəfə olmaqla, adətən ildə dörd dəfə qan bağışlaya bilər.
Bəs qan verməyin şərtləri nələrdir?
- 18-65 yaş aralığında olmaq
- Ən azı 50 kiloqram çəkidə olmaq
- Son bir il ərzində ciddi xəstəlik keçirməmiş olmaq
- Qan vermə zamanı hər hansı infeksiya əlaməti (hərarət, öskürək, boğaz ağrısı və s.) göstərməmək
- Son bir il ərzində hepatit, sıtma, HIV/AIDS və ya sifilis kimi yoluxucu xəstəliklər keçirməmiş olmaq
- Son 6 ay ərzində əməliyyat keçirməmiş olmaq
- Hamiləlik dövründə və ya ondan sonrakı ilk 6 ay ərzində qan verməmək
- Alkoqol və narkotik maddə istifadə etməmək
Qan verməyin faydaları nələrdir?
Qan həyatın hər dövründə insanların qarşılaşa biləcəyi ehtiyacdır. Bu dərrakə ilə fərdlərin həm kömək etmələri, həm də öz sağlamlıqlarını qorumaq üçün müntəzəm qan bağışlaması böyük əhəmiyyət daşıyır.
Aparılan tədqiqatlar müntəzəm qan verməyin insan sağlamlığı üzərində həm emosional, həm də fiziki tərəfləri ilə çox vacib faydalar verdiyini göstərir.
Şəxsin psixoloji vəziyyətinə çoxlu üstünlük təmin edən qan bağışı, hüceyrə yenilənməsini təşviq edərək daha güclü bədən quruluşuna kömək edir.
Ürək krizi riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaltdığı bildiriləng qan bağışı, eyni zamanda daha sağlam qaraciyər və baş ağrısı ilə yorğunluğa qarşı müalicəvi təsirlərə malik olduğu bilinir.
Qan vermə əməli, psixoloji rahatlıq yanında stresi azaldıcı təsiri ilə də önə çıxır və həmçinin qan tərkibindəki yağ nisbətini azaldır.
Qan verməyin əsas faydaları
Potensial sağlamlıq problemlərini müəyyən etmə qabiliyyəti vardır. Qan vermə prosesi öncəsində həyata keçirilən bəzi testlər, bilmədiyiniz sağlamlıq problemlərinizi ortaya çıxara bilər və gələcəkdəki mümkün problemlər üzərində konsentrasiya etməyinizi təmin edə bilər.
Zərərli dəmir toplanmasını azaldır. Hemoxromatoz, həddindən artıq dəmir toplanmasına səbəb olan xəstəlikdir və aparılan araşdırmalar müntəzəm qan bağışının bədəndəki zərərli artıq dəmiri azaltdığını göstərmişdir.
Qan vermək ürək krizi riskinizi azaldır.
Xərçəngə qarşı qoruma təmin edir. Qan bağışlayan şəxslərdə xərçəng riskinin daha aşağı olduğu müəyyən edilmişdir. Beynəlxalq tədqiqatlarda qan bağışlayanların xərçəngə tutulma nisbətlərinin bağış etməyənlərlə müqayisədə daha aşağı olduğu görülmüşdür.
Qan vermək qaraciyər sağlamlığınızı qorumaqda kömək edə bilər. Qaraciyər bədənin artıq və zərərli dəmir anbarlarından təsirlənən orqanlardan biridir. Dəmir anbarlarını yüngülləşdirmək və qaraciyər sağlamlığınızı yaxşılaşdırmaq üçün rahatlıqla qan bağışlaya bilərsiniz.
Stresi yüngülləşdirə və depressiyanı yaxşılaşdıra bilər. Qan bağışlamaq könüllülük prinsipinə əsaslanan əməldir. Bu əməliyyat sonrasında başqa insanların həyatlarına toxunduğunuzu hiss etmək psixoloji cəhətdən yaxşı hiss etməyinizi təmin edir. Bu da stresi azaltma və depressiyadan uzaq durmağa töhfə verə bilər.
Yüksək təzyiqi azaltmaqda təsirlidir. Yüksək təzyiqli fərdlərlə aparılan araşdırmalar müntəzəm olaraq qan bağışlayanların təzyiqlərinin zaman keçdikcə düşdüyünü və normallaşma meyli göstərdiyini ortaya qoymuşdur.
Qan verməyin beyinə faydaları da vardır. Müntəzəm qan bağışı ürək və damar sağlamlığını qoruyaraq beyinə oksigen daşıyan qanın daha yaxşı axmasını təmin edir. Qan vermək dəmir səviyyələrini tarazlaşdıra bilər və dəmir artıqlığından qaynaqlanabiləcək nevroloji problemlərin qarşısını ala bilər. Qan vermə stresi azaldır və rahatlıq hissi verir. Bu vəziyyət beyin funksiyalarına müsbət təsir edə bilər. Yeni qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalını təşviq edərək beynin daha çox oksigen almasını təmin edir.
Qan verməyin yan təsirləri varmı?
Sağlam yetkin bir şəxsin qan verməsində hər hansı yan təsiri adətən yoxdur. Lakin qan vermə zamanı bəzi simptomlar yaşaya bilərsiniz.
Qan verdikdən sonra mədə bulantısı və baş fırlanması kimi simptomlar yaşasanız, ayaqlarınızı yuxarı qaldıraraq bir müddət uzandığınızda bu təsirlərin keçəcəyini görəcəksiniz.
İynə bölgəsində qanaxma və dəri altında bənövşəlik kimi əlamətlər də görülə bilər. Qan verdikdən sonra yaşaya biləcəyiniz yan təsirləri minimuma endirmək üçün bol su istehlak etməli və balanslaşdırılmış qidalanmalısınız.
Nadir hallarda qan bağışından sonra aşağıdakı vəziyyətləri də yaşaya bilərsiniz:
- Aşağı qan təzyiqi
- Əzələ spazmları
- Nəfəs darlığı
- Bayılma və qusma
Bu təsirlər adətən gənc donorlarda, zəif fərdlərdə və ilk dəfə qan verənlərdə görülür.
Kimlər qan verməməlidir?
Sağlam insanlar adətən problemsiz şəkildə qan verə bilirlər, bəzi xəstəliklərin sahibləri qan verməməli vəziyyətdə ola bilərlər.
Qan verməməsi gərəkənlər aşağıdakı kimidir:
- Anemiya (qansızlıq) olanlar
- Hepatit B xəstəliyi olanlar
- Hepatit C xəstəliyi olanlar
- AIDS xəstələri
- Sıtma müalicəsi görənlər
- Frenci keçirən xəstələr
- Vərəm xəstələri
- Epilepsiya kimi nevroloji rahatsızlıqları olanlar
- Qanaxmaya meyilli şəxslər
- Xroniki bronşit rahatsızlığı olanlar
- Xroniki böyrək yetməzliyi yaşayanlar
- Diabet xəstəsi və insulin istifadə edənlər
Qan verdikdən sonra bədəndə nələr olur?
Qan bağışlamaq bədəndə müxtəlif fizioloji reaksiyalara səbəb olan əməliyyatdır. Qan verildikdə bədəndə baş verən bəzi diqqətə layiq dəyişikliklər bunlardır:
Qan verməyin ürəyə faydaları vardır. Qan vermək qanın axıcılığını artırır, bu da ürək krizi riskini azalda bilər. Müntəzəm qan bağışı edən şəxslərdə tromboz yaranma ehtimalının daha aşağı olduğu müşahidə edilmişdir.
Qan bağışı qan hüceyrələrinin bədəndə yenilənməsini başladır. Bu proses yeni qan hüceyrələrinin sümük iliyi tərəfindən istehsalını əhatə edir.
Qan bağışlandığı zaman bədən qan itkisini tarazlaşdırmaq məqsədilə qan təzyiqini nəzarət etməyə çalışır. Bu vəziyyət ürək və damar sisteminin uyğunlaşma prosesini təsir edir.
Qan bağışı dəmir səviyyələrindəki dəyişimi təsir edir. Dəmir qırmızı qan hüceyrələrinin tərkibində yer alan mühüm mineraldir. Bağışdan sonra bədən bu itkini kompensasiya etmək və dəmir səviyyələrini normal səviyyəyə gətirmək üçün müxtəlif mexanizmləri istifadə edir.
Müntəzəm qan bağışının yüksək dəmir səviyyələrinin səbəb ola biləceyi mümkün ürək krizi riskini azaltdığına inanılır. Bu vəziyyət qanın dəmir miqdarının nəzarət edilməsi ilə əlaqəli ola bilər.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
