Ayaq biləklərində şişkinlik, ayaq biləyi oynağı ətrafındakı toxumalarda maye toplanması nəticəsində yaranan geniş yayılmış bir haldır.
Bu hal, ayaq biləklərində görünən şişkinliyə və bəzən ağrı, sərtlik və hərəkət məhdudiyyətinə səbəb ola bilər.
Ayaq biləklərində şişkinlik müvəqqəti və zərərsiz ola biləcəyi kimi, əsas sağlamlıq probleminin əlaməti də ola bilər.
Ayaq biləklərində şişkinlik nədir?
Ayaq biləklərində şişkinlik, ayaq biləyi oynağı ətrafındakı toxumalarda maye toplanması nəticəsində yaranan bir haldır.
Bu maye toplanması bədənin ayaq biləklərindəki qan damarlarından maye sızması və ya limf sisteminin pozulması səbəbindən meydana gələ bilər.
Ayaq biləklərində şişkinlik səbəbləri
Ayaq biləklərində şişkinliyə səbəb ola biləcək çoxlu faktor vardır.
Ən geniş yayılmış səbəblər bunlardır:
Ayaqüstə Uzun Müddət Qalma və Hərəkətsizlik: Uzun müddət ayaq üzərində qalmaq və ya oturmaq ayaq biləklərində qan toplanmasına və şişməyə səbəb ola bilər. Bu hal xüsusilə isti havalarda və ya hamiləlikdə daha tez-tez görülür.
Zədələnmələr:
- Burxulma və Sınıqlar: Ayaq biləyi burkulmasi və ya sınığı, ayaq biləyi oynağı ətrafındakı toxumaların zədələnməsinə və şişməyə səbəb ola bilər.
- Ayaq Biləyi Tendiniti: Ayaq biləyi tendiniti, ayaq biləyi oynağını əhatə edən tendonların iltihab olmasıdır. Bu hal ağrı və şişkinliyə səbəb ola bilər.
- Axil Tendiniti: Axil tendiniti, dabanı baldır əzələlərinə bağlayan tendonun iltihab olmasıdır. Bu hal ayaq biləyində şişkinliyə səbəb ola bilər.
Venoz Çatışmazlıq: Venoz çatışmazlıq, ayaqlardakı venlərin (toplayıcı damarlar) qanın ürəyə geri dönməsini maneə törədəcək şəkildə zədələnməsi halidir. Bu hal ayaq biləklərində və ayaqlarda şişməyə səbəb ola bilər.
Limfödem: Limfödem, limf sisteminin pozulması nəticəsində bədəndə maye toplanması halidir. Bu hal ayaq biləklərində və ayaqlarda şişməyə səbəb ola bilər.
Ürək Çatışmazlığı: Ürək çatışmazlığı, ürəyin bədənin ehtiyaclarını qarşılayacaq şəkildə qan pompalaya bilməməsi halidir. Bu hal ayaq biləklərində və ayaqlarda maye toplanmasına və şişməyə səbəb ola bilər.
Böyrək Xəstəliyi: Böyrək xəstəliyi, bədənin artıq mayeni və tullantıları atma qabiliyyətini pozur. Bu hal ayaq biləklərində və ayaqlarda şişməyə səbəb ola bilər.
Qaraciyər Xəstəliyi: Qaraciyər xəstəliyi bədəndə albumin istehsalını azalda bilər. Albumin qan damarlarında maye tutulmasına kömək edən zülaldır. Albumin səviyyəsinin düşməsi ayaq biləklərində və ayaqlarda şişməyə səbəb ola bilər.
Dərman Yan Təsirləri: Bəzi dərmanlar ayaq biləklərində şişməyə səbəb ola bilər. Bu dərmanlar arasında steroidlər, kalsium kanal blokatorları və bəzi antidepresanlar yer alır.
Hamiləlik: Hamiləlik zamanı bədəndə maye tutulması artar və bu da ayaq biləklərində şişməyə səbəb ola bilər.
İnfeksiyalar: Ayaq biləyi oynağı və ya ətrafındakı toxumaların infeksiyası şişkinliyə səbəb ola bilər.
Artrit: Artrit oynaqlarda iltihab yaradan xəstəlikdir. Ayaq biləyi artriti ayaq biləklərində ağrı və şişkinliyə səbəb ola bilər.
Podaqra: Podaqra oynaqlarda ürik turşu kristallarının toplanması ilə yaranan artrit növüdür. Ayaq biləyi podaqra tutması ayaq biləklərində şiddətli ağrı və şişkinliyə səbəb ola bilər.
Ayaq biləklərində şişkinlik əlamətləri
Ayaq biləklərində şişkinliyin ən aydın əlaməti ayaq biləklərində görünən şişkinlikdir. Digər əlamətlər arasında ağrı, həssaslıq, sərtlik, qızartı, istilik artması və hərəkət məhdudiyyəti yer ala bilər.
Diaqnozu
Ayaq biləklərində şişkinlik diaqnozu üçün aşağıdakı üsullar istifadə edilə bilər:
Fiziki Müayinə: Həkim ayaq biləklərinizi müayinə edərək şişkinliyin varlığını, ölçüsünü və yerləşməsini qiymətləndirəcək. Həmçinin ağrı, həssaslıq, sərtlik və hərəkət məhdudiyyəti kimi digər əlamətləri də yoxlayacaq.
Görüntüləmə Üsulları:
- Rentgen: Ayaq biləyi sümüklərində sınıq və ya digər zədələri yoxlamaq üçün rentgen çəkilə bilər.
- Ultrasəs: Ayaq biləyi oynağı ətrafındakı toxumaları görüntüləmək və şişkinliyin səbəbini müəyyən etmək üçün ultrasəs istifadə edilə bilər. Ultrasəs tendon və bağlardakı zədələri, maye toplanmasını və qan laxtalanmasını görüntüləmək üçün faydalı üsuldur.
- Maqnit rezonans görüntüləmə (MR): MR ayaq biləyi oynağı və ətrafındakı toxumaların daha ətraflı görüntülərini təmin edir. MR sümük, qığırdaq, tendon, bağ və əzələlərdəki zədələri görüntüləmək üçün istifadə edilə bilər.
Qan Testləri: Qan testləri şişkinliyə səbəb ola biləcək infeksiya, iltihab və ya digər sağlamlıq problemlərini yoxlamaq üçün aparıla bilər. Məsələn, tam qan sayı, CRP və eritrosit çökmə sürəti (ESR) kimi testlər istənilə bilər.
Sidik Testləri: Sidik testləri böyrək xəstəliyi və ya digər sağlamlıq problemlərini aradan qaldırmaq üçün aparıla bilər.
Ayaq biləklərində şişkinlik müalicəsi
Ayaq biləklərində şişkinlik müalicəsi əsas səbəbə və əlamətlərin şiddətinə bağlı olaraq dəyişir. Müalicə variantları arasında evdə baxım tövsiyələri, dərman müalicəsi və digər müalicə üsulları yer alır.
Evdə Baxım Tövsiyələri:
- Dincəlmə: Ayaq biləklərinizi dincəltmək və ağır fəaliyyətlərdən qaçınmaq şişkinliyi azaltmağa kömək edə bilər.
- Buz tətbiqi: Şişkinliyi və ağrını azaltmaq üçün gündə bir neçə dəfə 15-20 dəqiqə buz kompresi tətbiq edə bilərsiniz.
- Kompressiya: Elastik sarğı və ya varis corabı istifadə edərək ayaq biləklərinizi sıxmaq şişkinliyi azaltmağa kömək edə bilər.
- Yüksəltmə: Ayaq biləklərinizi ürək səviyyəsindən yuxarı qaldırmaq maye drenajını artırır və şişkinliyi azaldır.
- Məşq: Yüngül məşqlər qan dövranını yaxşılaşdıraraq şişkinliyi azaltmağa kömək edə bilər. Lakin ağrıya səbəb olan məşqlərdən qaçınmalısınız.
- Duz məhdudiyyəti: Duz istehlakını azaltmaq bədəndə maye tutulmasını azaltaraq şişkinliyi qarşısını almağa kömək edə bilər.
Dərman Müalicəsi:
- Ağrıkəsicilər: Ağrını azaltmaq üçün parasetamol və ya ibuprofen kimi ağrıkəsiçilər istifadə edilə bilər.
- Diuretiklər: Bədəndəki artıq mayeni atmaq üçün diuretiklər (sidik söktürücülər) istifadə edilə bilər. Lakin diuretiklər kalium itkisinə səbəb ola biləcəyindən həkim nəzarətində istifadə edilməlidir.
- Antiinflamatuar dərmanlar: Artrit və ya podaqra kimi iltihablı hallarda antiinflamatuar dərmanlar istifadə edilə bilər.
Digər Müalicə Üsulları:
- Fiziki müalicə: Fiziki müalicə ayaq biləyi oynağı hərəkət genişliyini artırmaq və əzələ gücünü inkişaf etdirmək üçün faydalı ola bilər.
- Limf drenaj masajı: Limfödem halında limf drenaj masajı tətbiq edilə bilər.
- Cərrahi: Nadir hallarda şişkinliyə səbəb olan əsas vəziyyəti düzəltmək üçün cərrahi müdaxilə lazım ola bilər.
Ayaq biləklərində şişkinlikdən qorunma yolları
Ayaq biləklərində şişkinlik inkişaf riski azaltmaq üçün görülə biləcək bəzi tədbirlər bunlardır:
- Sağlam çəki verin və qoruyun: Artıq çəki ayaq biləklərinə artıq yük verərək şişməyə səbəb ola bilər.
- Müntəzəm məşq edin: Məşq qan dövranını yaxşılaşdıraraq şişkinliyin qarşısını almağa kömək edir.
- Uzun müddət ayaq üzərində qalmaqdan və ya oturmaqdan qaçının: Uzun müddət ayaq üzərində qalmanız və ya oturmanız lazım gələrsə fasilə verin və ayaq biləklərinizi hərəkət etdirin.
- Dəstək corabları geyin: Dəstək corabları ayaq biləklərində qan toplanmasının qarşısını almağa kömək edə bilər.
- Ayaq biləklərinizi zədələməkdən qaçının: Ayaq biləklərinizi dəstəkləyən ayaqqabı geyin və ayaq biləyi burkulmalarının qarşısını almaq üçün tədbirlər alın.
- Duz istehlakını azaldın: Duz istehlakını azaltmaq bədəndə maye tutulmasını azaltaraq şişkinliyin qarşısını almağa kömək edə bilər.
- Siqaret çəkməyin: Siqaret çəkmək qan dövranını pozur və şişkinlik riskini artırır.
Tez-tez verilən suallar
Ayaq biləklərimdəki şişkinlik nə vaxt ciddi problemdir?
Ayaq biləklərinizdəki şişkinlik şiddətlidirsə, ağrılıdırsa, qızartı və ya istilik artışı ilə birgədirə, nəfəs darlığı və ya döş ağrısı kimi əlamətlərlə birgədirsa və ya evdə müalicəyə cavab vermirsə ciddi problem ola bilər və həkimə müraciət edilməsi lazımdır.
Ayaq biləklərimdəki şişkinlik üçün nə vaxt həkimə müraciət etməliyəm? Yuxarıda göstərilən hallarda və ya narahatlıqlarınız varsa həkimə müraciət etməlisiniz.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
